بدو مراجعه می کردند. وی بسیار خوش اخلاق و خوش برخورد بوده و قلمش را بلیغ تر و رساتر از زبانش گفته اند. مجلس او نیز بیشتر به خواندن اشعار و ذکر حکایات می گذشت. 4 مازری در هجدهم ربیع الاول سال 536 در 83 سالگی در مهدیه چشم از جهان فرو بست و در مُسْتَنیر، آبادی بین مهدیه و سوسه5 دفن شد. 6 وی تألیفاتی در فقه و اصول، عقاید و ادب داشته که عبارت اند از: ایضاح المحصول فی ( مِن ) برهان الاصول ابوالمعالی جوینی، المُعْلِم بفوائد صحیح مسلم در شرح صحیح مسلم [ خطی ]، قاضی عیاض بر پایه و اساس این کتاب و به عنوان تکمله آن، کتاب الاِکمال را نوشته است، 7 شرح التلقین قاضی ابومحمد عبدالوهاب بن علی بغدادی ( م422ه ) در فقه، در ده مجلد، 8 نظم الفرائد فی علم العقائد، 9 تعلیق علی المدوّنه، 10 الکشف و الأنباء فی الردّ علی الإحیاء غزّالی. 11

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 11 / 32. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 104. 3 ـ موسوعة طبقات الفقهاء 6 / 288. 4 ـ الدیباج المذهب 374. 5 ـ معجم البلدان 5 / 209. 6 ـ وفیات الاعیان 4 / 285. 7 ـ همان. 8 ـ الوافی بالوفیات 4 / 151. 9 ـ الدیباج المذهب 374. 10 ـ معجم المؤلفین 11 / 32. 1
[1] ـ سیر اعلام النبلاء 25 / 104؛ الأعلام 6 / 277.

دیگر منابع: النجوم الزاهره 5 / 269؛ معجم البلدان 5 / 40؛ العبر 2 / 451؛ الاشاره 273؛ تاریخ الاسلام 36 / 425؛ شذرات الذهب 4 / 114؛ وفیات الاعیان 3 / 483؛ مرآة الجنان 3 / 204؛ دُوَل الاسلام 279؛ کشف الظنون 1 / 557؛ ایضاح المکنون 1 / 156؛ هدیة العارفین 2 / 88.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ مازندرانی

محمد ـ مازندرانی (م 588ه )

ابوجعفر محمد بن علی بن شعیب مازندرانی.

تنها حاجی خلیفه از وی یاد کرده و وفات او را در سال 588 ه دانسته و کتاب اسباب النزول را به وی نسبت داده است. 1 در دیگر کتاب های طبقات، تراجم و رجال اثری از وی دیده نمی شود. از طرفی وی در اسم، لقب، کنیه، سال وفات و نام اثر با ابوجعفر محمد بن علی بن شهرآشوب مازندرانی صاحب اسباب نزول القرآن2 مشابه است؛ ازاین رو به نظر می رسد این شخص همان ابن شهرآشوب بوده و در کلمه شهرآشوب تصحیفی صورت گرفته است، البته این در صورتی است که نام اصلی شهرآشوب شعیب نبوده باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ کشف الظنون 1 / 77. 2 ـ بغیة الوعاة 1 / 181.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ مازنی

محمد ـ مازنی (م538ه )

ابوطاهر محمد بن یوسف بن عبداللّه مازنی سرقُسطی اندلسی معروف به ابن أشْتَرکُویْی.

ظاهراً در نیمه دوم قرن پنجم هجری در سرقسطه متولد شد؛ ولی بعدها ساکن قرطبه گردید. از مشایخ او ابوعلی صدفی است که بسیار از او بهره برده است. 1 وی همچنین از ابوالحسن بن اخضر، ابوعبداللّه بن سلیمان معروف به ابن اخت غانم، ابومحمد بن عتاب، ابوالحسن بن باذش، عبداللّه بن محمد تجیبی دُکلی، ابوالقاسم بن صوابه و ابوعمران بن تلید روایت کرده است. 2 ابومحمد بن ثابت و ابومحمد بن سید از دیگر مشایخ او بوده اند. ابن بشکوال ( م578ه )، 3 قاضی ابوالعباس بن مُضاء و خطیب قرطبه ابوجعفر بن یحیی کتامی نیز از شاگردان او بوده اند. 4 ابن أشتر گویی شاعری نیکوسخن و ممتاز بود و در تسلط بر ادبیات عرب و علم لغت کسی به پای او نمی رسید. 5 وی درنهایت در 21 جمادی الاولی 538 در قرطبه درگذشت. 6 آثار او عبارت اند از: المقامات اللزومیه ( المقامات السرقسطیه اللزومیه )، در پنجاه مَقامه، مؤلف این کتاب را در قرطبه در مقابل المقامات ابوالقاسم حریری که آن را در بصره نگاشته بود به نگارش درآورد. 7 نسخه ای از این کتاب در کتابخانه واتیکان است که این نسخه در سال 650ه از روی نسخه مؤلف نسخه برادری شده است، 8 المسلسل در الفاظ غریب و مشکل، مرتب بر پنجاه باب، هر باب با یک شعر که دارای لغات غریب و مشکل است شروع می شود. این کتاب در قاهره در سال 1957م به چاپ رسید، 9 شرح الکامل مبرّد در لغت، 10 شعر که ابن خطیب بعضی از آنها را در کتاب خود آورده است. 11

پی نوشت ها

[1] ـ الصلة 2 / 588. 2 ـ الاحاطه 2 / 521. 3 ـ الصله 2 / 588. 4 ـ الاحاطه 2 / 521. 5 ـ تاریخ الاسلام 36 / 485. 6 ـ بغیة الوعاة 1 / 279. 7 ـ کشف الظنون 2 / 1785. 8 ـ الأعلام 7 / 149. 9 ـ تاریخ الادب العربی ( بروکلمان ) 5 / 353. 10 ـ هدیة العارفین 2 / 89. 1
[1] ـ الاحاطه 2 / 52
[1] ـ 522.

دیگر منابع: نفح الطیب 1 / 291؛ الاحاطه 3 / 440؛ معجم المؤلفین 12 / 129؛ کشف الظنون 2 / 1382؛ ایضاح المکنون 2 / 479.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی