پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ ادبیات در ایران 2 / 313. 2 ـ کشف الظنون 2 / 1310. 3 ـ کشف الظنون 1497. 4 ـ کشف الظنون 1500. 5 ـ الذریعة 5 / 298 ـ 299. 6 ـ الذریعة 1 / 8 ـ 9. 7 ـ فرهنگ بزرگان 590.

دیگر منابع: ریحانة الادب 4 / 78.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ مسعودی

محمد ـ مسعودی (522 ـ 584ه )

ابوسعید ( ابوعبداللّه ) محمد بن عبدالرحمان بن محمد بن مسعود تاج الدین مسعودی پنجدیهی مرو رودی.

در شب سه شنبه اول ربیع الثانی 522 ظاهراً در پنج دیه ( از توابع مرو رود خراسان ) به دنیا آمد. وی در شهر خود از محضر پدرش ابوالسعادات استفاده کرد و برای کسب علم به شهرها و مناطق گوناگون ازجمله عراق، مصر، شام، آذربایجان، نیشابور، کرمان، اصفهان و تبریز مسافرت نمود و از استادانی چون حافظ ابوطاهر سلفی، مسعود بن محمد غانمی، عبدالرحمان بن حسن بن شراف و دیگران بهره برد. 1 صلاح الدین ایوبی ( 589 ـ 622ه )، 2 محمد بن ابی بکر نور بلخی، ابوالبرکات زین الامناء و برخی دیگر از شاگردان او بوده اند. 3 همچنین حافظ ابوالحسن مقدسی، 4 حافظ ابوالقاسم بن عساکر، حافظ ابواحمد تاجر و پسرش محمد و برخی دیگر از او روایت کرده اند. 5 به گفته یاقوت وی متدین و باوَرع و تقوا بوده است؛ 6 با وجود این برخی او را موثق ندانسته اند. 7 وی همچنین نزد صلاح الدین ایوبی ( م589ه ) از مقام و منزلت ویژه ای برخوردار بود و با استفاده از این موقعیت و بهره بردن از مخزن کتابخانه حلب بود که توانست بر نوشتن شرحی جامع بر مقامات حریری توفیق یابد. مسعودی در اواخر عمر کتاب های خود را وقف خانقاه سُمَیْساطیه دمشق کرد و درنهایت در 29 ربیع الاول 584 در دمشق درگذشت8 و در دامنه کوه قاسیون این شهر دفن شد. 9 آثار او عبارت اند از: شرح المقامات حریری به نام مغانی المقامات فی معانی المقامات، 10 در پنج مجلد بزرگ که به گفته ابن خلّکان شارحان دیگر این کتاب ( المقامات حریری ) حتی به اندازه نصف این مقدار هم نرسیده اند، 11 الایضاح فی جمع المغرب، الاوضاح فی شرح المقامات، [ ظاهر کلام اسماعیل پاشا که الاوضاح را در کنار معانی المقامات آورده، این است که این کتاب شرح دیگر او بر مقامات حریری بوده است ] 12 و الاعتبار فی ناسخ و منسوخ الحدیث. 13

پی نوشت ها

[1] ـ المستفاد من ذیل تاریخ بغداد 21؛ سیر اعلام النبلاء 21 / 174. 2 ـ وفیات الاعیان 4 / 390. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 174. 4 ـ بغیة الوعاة 1 / 158. 5 ـ لسان المیزان 5 / 256. 6 ـ معجم الادباء 18 / 215. 7 ـ میزان الاعتدال 3 / 628. 8 ـ معجم الأدباء 18 / 215. 9 ـ وفیات الاعیان 4 / 390 ـ 391. 10 ـ کشف الظنون 2 / 1790. 1
[1] ـ وفیات الاعیان 4 / 390 ـ 391. 12 ـ هدیة العارفین 2 / 101. 13 ـ معجم المؤلفین 10 / 155.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 41 / 192؛ طبقات الشافعیه ( أسنوی ) 2 / 253؛ طبقات الشافعیه ( ابن شهبه ) 2 / 37؛ الوافی بالوفیات 3 / 233؛ مرآة الجنان 3 / 324؛ التکملة لوفیات النقله 1 / 86؛ العبر 3 / 88؛ شذرات الذهب 4 / 280؛ الأعلام 6 / 191؛ الاشارة الی وفیات الاعیان 303؛ تذکرة الحفّاظ 4 / 1355؛ معجم السفر 350 و 351.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ مشهدی

محمد ـ مشهدی (حدود 510 ـ 594ه )

ابوعبداللّه محمد بن جعفر بن علی بن جعفر مشهدی حائری معروف به محمد بن مشهدی و ابن مشهدی.

در حدود سال 510ه متولد شد. 1 او فردی فاضل و از محدثان مورد اعتماد شیعه بود. افندی می نویسد: شاید او همان محمد بن مشهدی باشد که مجلسی در کتاب بحار الأنوار از او نام برده و کتاب المزار الکبیر را به او نسبت داده است و احتمال مغایرت نیز وجود دارد. 2 وی چنانکه خود در ابتدای کتاب مزارش گفته است، از بزرگانی مانند شاذان بن جبرئیل قمی، ابوعبداللّه حسین بن هبه اللّه بن رطبه، ابومحمد عبداللّه بن جعفر دوریستی، ابوالفتح قیم جامع کوفه، مسلم بن نجم معروف به ابن اخت بزاز، ابوالمکارم حمزة بن زهرة حسینی حلبی ( م574ه )، عبدالحمید بن عبداللّه بن اسامه علوی حسینی ( م580ه )، ابوالبقاء هبه اللّه بن هبه، ابوالحسین سعد بن ابی الحسن فراء، ابوجعفر محمد معروف به ابن الحمد نحوی ( م571ه )، عمادالدین محمد بن ابی القاسم طبری ( م553ه )، ابوالفتح محمد بن محمد جعفریه، ابومحمد عربی بن مسافر، هبه اللّه بن نما بن علی بن حمدون و ابوعبداللّه محمد بن علی بن شهرآشوب مازندرانی بهره برده است. 3 همچنین آقا بزرگ به نقل از صاحب معالم در الاجازة الکبیره شماری دیگر از استادان او را نام برده که عبارت اند از: ورام بن