ابی فراس، یحیی بن حسن بن بطریق، محمد بن هارون، جعفر بن فضل بن شعره، حسین بن احمد بن رده، شرفشاه محمد بن زیاده، ابوالقاسم بن زکی، صالح بن قبادویه و پدرش جعفر بن علی. او کتاب المقنعه شیخ مفید را قبل از بیست سالگی نزد محمد بن حسن بن منصور نقاش خواند. 4 او شاگردانی نیز تربیت نمود که ازجمله می توان به فرزندش جعفر5 و نجیب الدین محمد بن جعفر بن نما اشاره نمود. 6 مشهدی تألیفاتی ازجمله کتاب المزار دارد که مشهور به مزار محمد بن مشهدی و المزار الکبیر است. 7 علامه مجلسی درباره این کتاب می نویسد: از کیفیت استناد او در این کتاب اعتبار آن دانسته می شود. افزون بر اینکه دو ابن طاووس یعنی سید رضی الدین علی در کتاب مزار خود و سیدعبدالکریم در کتاب فرحة الغری بسیاری از اخبار و زیارات را از این کتاب اخذ کرده اند. 8 کتاب المصباح؛ بغیة الطالب و ایضاح المناسک لمن هو راغب فی الحج دیگر آثار اوست9 که برخی دو عنوان اخیر را یک کتاب دانسته اند. 10 عمررضا کحاله وفات وی را در سال 594ه آورده است. 11

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 252. 2 ـ ریاض العلماء 5 / 49. 3 ـ اعیان الشیعه 9 / 202. 4 ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 252. 5 ـ ریاض العلماء 5 / 49. 6 ـ خاتمة مستدرک الوسائل 1 / 362. 7 ـ اعیان الشیعه 9 / 202. 8 ـ بحار الأنوار 1 / 35. 9 ـ أعیان الشیعه 9 / 202. 10 ـ ریاض العلماء 5 / 49. 1
[1] ـ معجم المؤلفین 9 / 153.

دیگر منابع: الفوائد الرضویة 449؛ الذریعة 8 / 193 و 20 / 324؛ معجم رجال الحدیث 15 / 159 و 17 / 259؛ أمل الآمل 2 / 253.

محمود هیئتی

محمد ـ مشهدی

محمد ـ مشهدی (457 ـ 541ه )

ابوالبرکات ناصح الدین محمد بن اسماعیل بن فضل حسینی مشهدی علوی راوندی.

فقیه و محدث شیعی که در سال 457ه در سناباد ( مشهد رضوی کنونی ) متولد شد. او بین سادات علوی فردی محترم بود و عمری نسبتا طولانی داشت. 1 ابوالبرکات از بزرگان بسیاری ازجمله برخی از شاگردان شیخ طوسی همچون محیی الدین حسین بن مظفر حمدانی، 2 ابوالوفاء و عبدالجبار، جعفر بن محمد دوریستی3 و برخی دیگر مانند ابوالحسن علی بن عبدالصمد تمیمی4 و ابومحمد حسن بن احمد سمرقندی روایت نمود. صاحب مستدرکات می نویسد: سمعانی در کتاب التحییر خود از او یاد کرده و می گوید من از او در مشهد مطالبی شنیدم که ازجمله آنها صحیفه علی بن موسی الرضا علیه السلامبود. 5 از دیگر شاگردان او می توان به رضی الدین حسن بن فضل بن حسن طبرسی6 و علی بن محمد بن علی تمیمی صاحب منیة الداعی اشاره نمود. ضیاءالدین فضل اللّه راوندی و دو فرزندش علی و احمد نیز در سال 532ه از او اجازه روایت گرفته اند. 7 محسن امین صاحب اعیان الشیعه به نقل از صاحب تبصرة العوام می نویسد: « او مناظره ای نیز در موضوع امامت با ابوبکر اسحاق کرامی داشت ». 8 کتاب المسموعات و کتاب المجموع آثار اوست. 9 مشهدی در ماه ذی الحجه سال 541ه در قریه سناباد درگذشت. 10

پی نوشت ها

[1] ـ مستدرکات اعیان الشیعه 3 / 211. 2 ـ فهرست ( منتجب الدین ) 163. 3 ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 250. 4 ـ ریاض العلماء 5 / 34. 5 ـ مستدرکات اعیان الشیعه 3 / 211. 6 ـ الذریعة 20 / 53. 7 ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 250. 8 ـ اعیان الشیعه 9 / 122. 9 ـ معجم المؤلفین 9 / 59. 10 ـ مستدرکات اعیان الشیعه 3 / 211.

دیگر منابع: تنقیح المقال 2 / 83؛ أمل الآمل 2 / 245؛ معجم رجال الحدیث 15 / 111؛ جامع الرواة 2 / 77؛ الذریعة 21 / 25.

محمود هیئتی

محمد ـ مصمودی

محمد ـ مصمودی (م 485 ـ 524ه )

ابوعبداللّه محمد بن عبداللّه بن تُومَرت بربری مصمودی هَرْغی معروف به ابن تومرت.

فقیه، اصولی، متکلم و بنیانگذار سلسله موحدین ( 54
[1] ـ 668ه ) بود که در سال 485ه در جبل سوس مراکش به دنیا آمد. 1 وی از تبار بربر و از قبیله هَرْغه، یکی از قبایل مصمودی بود، ولی خود را علوی حسنی، از تبار امام حسن مجتبی علیه السلام، مهدی موعود و امام معصوم می نامید ! ذهبی ضمن ذکر این نکات می گوید: وی پس از گذراندن دوران کودکی سفر علمی خود را آغاز کرد و راهی مکه، سپس عراق و اسکندریه شد و از استادانی چون ابوحامد محمد غزالی، کیاهراسی، ابوبکر طرطوشی و عمادالدین طبری بهره گرفت تا اینکه در شمار فقها و حافظان حدیث به شمار آمد. او در سفرهای علمی خود و در ضمن تحصیل علم، بسیار به فریضه امر به معروف و نهی از منکر توجه