می کرد؛ فردی شجاع بود و از گفتن آنچه به نظر خود حق می دانست، ابایی نداشت. زندگی فقیرانه داشت، به کم قانع بود، ولی در عین حال حبّ ریاست در او وجود داشت. وی عقیده ای برای خود ساخت و اتباع و هوادارانی برای خود دست و پا کرد، عقیده خود را مرشده و اتباع خود را موحدین نامید؛ همچنین هر کس را که مخالف عقیده او بود، متهم به تجسیم کرده خون او را مباح می دانست. 2 اظهار عقاید و افکار بدعت آمیز از جانب وی باعث طرد و اخراج او از مکه و برخی دیگر از مناطق مانند اسکندریه شد3 تا اینکه ابن تومرت قدم به روستای ملاله ( واقع در ساحل دریای مغرب ) گذاشت و با عبدالمؤمن بن علی قیسی ( 487 ـ 558ه ) آشنا شده و از آن پس به کمک او به جنگ با مخالفان پرداخت که قربانیان بسیاری نیز بر جای گذاشت. 4 عبدالمؤمن بن علی که ابن تومرت به او لقب امیرالمؤمنین داده بود، 5 اولین شخص از موحدین است که با برانداختن سلسله مرابطین یا ملثمین ( 479 ـ 543ه ) در مغرب الاقصی ( مراکش ) به طور رسمی حکومت ( 54
[1] ـ 558ه ) را در این کشور در دست گرفت. 6 ابن تومرت سرانجام در سال 524ه چشم از جهان فرو بست و در جبل سوس مدفون گشت. 7 آثار او عبارت اند از: کتاب القواعد، الامامه، در این کتاب وی خود را مهدی موعود که آسمان ها و زمین به او قائم است معرفی کرده و طاعت خود را بر همگان واجب دانسته است، 8 اعزّ مایطلب9 ] چاپ شده ]، عقیدة المرشده، کنز العلوم و الدر المنظوم فی حقائق علم الشریعه و دقائق علی الطبیعه، 10 [ خطی ]، شعر. 11

پی نوشت ها

[1] ـ الوافی بالوفیات 3 / 327. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 539 ـ 541. 3 ـ شذرات الذهب 4 / 70. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 254. 5 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 550. 6 ـ اندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا 166. 7 ـ وفیات الاعیان 5 / 53. 8 ـ تاریخ الاسلام 36 / 119. 9 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 548. 10 ـ هدیة العارفین 2 / 90. 1
[1] ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 552.

دیگر منابع: العبر 2 / 421؛ الکامل فی التاریخ 10 / 569؛ النجوم الزاهره 5 / 254؛ طبقات الشافعیة الکبری 6 / 109؛ الاعلام بوفیات الأعلام 1 / 348؛ تذکرة الحفاظ 4 / 1274؛ مرآة الجنان 3 / 178؛ دول الاسلام 270؛ عصر المرابطین و الموحدین فی المغرب و الاندلس 1 / 156 ـ 253 و 2 / 132؛ کشف الظنون 2 / 1158 و 1518؛ الاعلام 6 / 229؛ معجم المؤلفین 10 / 206.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ معافریمحمد ـ معافری (463 ـ 505ه )

ابوبکر محمد بن حیدرة بن مفوّز معافری اندلسی، مشهور به ابن مفوّز.

او در سال 463ه [ احتمالاً در قرطبه ] به دنیا آمد. بعد از گذر ایام کودکی، به تحصیل علم پرداخت. در زمینه علم ادب، لغت و علوم عربی همت گماشت و از عمویش طاهر بن مفوّز و حسین غسانی حدیث شنید. ابومروان بن سراج از دیگر استادان اوست. او با اطلاعاتی که در زمینه ادب، لغت و علوم عربی کسب کرده بود، در فهم حدیث و معانی آن مهارت یافت و از محدثان بنام سرزمین اندلس گشت. حافظ حدیث و آگاه به علل حدیث و همچنین با اسناد روایات آشنا شد. او در نقل روایت از بزرگانی چون ابوالولید باجی و ابوعمر بن حذّاء اجازه داشت و بعد از استادش حسین غسانی به جای او نشست و کرسی نقل حدیث را در دست گرفت. در مسجد جامع شهر قرطبه به نقل حدیث می پرداخت و عموم مردم از او بهره می بردند. ابن بشکوال او را شاعر نیز دانسته است. 1 از او اثری در رد نظریه ها و عقاید ابن حزم اندلسی بر جای ماند که برخی آن را دال بر مهارت، دانش و پیشوایی او دانسته اند. 2 ابن مفوّز در ماه ربیع الآخر سال 505ه در شهر قرطبه درگذشت و در محله ربض به خاک سپرده شد. 3

پی نوشت ها

[1] ـ کتاب الصله 2 / 568. 2 ـ طبقات علماء الحدیث 4 / 27. 3 ـ کتاب الصله 2 / 568.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 35 / 111؛ سیر اعلام النبلاء 19 / 421؛ طبقات الحفاظ 456؛ نفح الطیب 2 / 84 و 375؛ هدیة العارفین 2 / 79؛ تذکرة الحفاظ 4 / 1255.

مرتضی نجفی

محمد ـ معافری

محمد ـ معافری (468 ـ 543ه )

ابوبکر محمد بن عبداللّه بن محمد معافِری اندلسی معروف به ابن عربی.

در ماه شعبان 468 در اشبیلیه ( از شهرهای اندلس ) متولد شد. پدرش ابومحمد عبداللّه از بزرگان اصحاب ابن حزم اندلسی و وزیر، رییس، عالم، ادیب و شاعر بود. 1 وی برای تحصیل علم و دانش به همراه پدرش به سوی مشرق زمین کوچ کرد و در شام، بغداد، مکه، مصر و اسکندریه از مشایخ بنام آن مناطق چون محمد بن ولید طرطوشی، ابوالحسین مبارک بن عبدالجبار صیرفی، ابوالفوارس