الاعیان 4 / 287. 6 ـ طبقات الاولیاء 316. 7 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 362. 8 ـ سیر اعلام النبلاء 363. 9 ـ المنتظم 17 / 136. 10 ـ لسان المیزان 5 / 207. 1
[1] ـ المنتظم 17 / 137. 12 ـ مختصر تاریخ دمشق 22 / 247. 13 ـ تاریخ مدینه دمشق 53 / 283. 14 ـ هدیة العارفین 2 / 82 ـ 83.

دیگر منابع: مرآة الجنان 3 / 149؛ البدایة و النهایة 12 / 176؛ شذرات الذهب 4 / 18؛ کشف الظنون 1 / 88، 116 و 180؛ الاعلام 6 / 171؛ معجم المؤلفین 10 / 99؛ معجم الادباء 14 / 97؛ المستفاد من ذیل تاریخ بغداد 19 / 31؛ کشف الظنون 2 / 1208؛ تذکرة الحفاظ 4 / 1242؛ میزان الاعتدال 3 / 587؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 336؛ العبر 2 / 390؛ دول الاسلام 262.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ مکناسی

محمد ـ مکناسی (494 ـ 561ه )

ابوعبداللّه محمد بن عبدالرحمان بن محمد قیسی مکناسی معروف به ابن تُریس.

محدث، ادیب، نحوی، قاری، شرح حال نگار، زاهد و منسوب به مکناسه، قلعه ای در نواحی مارده اندلس بود. در سال 494ه در شاطبه اندلس متولد شد و پس از نشوونما در موطن خویش به تحصیل علم و دانش روی آورد. ابوعلی صدفی، ابوزید بن ورّاق، ابوعبداللّه بلغیی، ابوالحسن ولید بن موفق، 1 ابوبکر بن فتحون، ابوولید بن دبّاغ، ابوبکر بن اسد و ابوالعباس بن عیسی از مشایخ او بوده اند. همچنین وی از ابن ابی تلید، ابوعامر بن حبیب، ابوالقاسم بن جنّان و برخی دیگر روایت کرده است. 2 ابن تریس در علم قرائت نیز از مشایخی چون ابوعبداللّه بن فرّاء، ابوعبداللّه بن بقورنیه، ابراهیم بن خلف، ابومحمد بن جوشن، ابوعبداللّه بن عیاض و برخی دیگر بهره مند گردید و از بزرگانی چون ابوبکر بن عربی و ابوولید بن رشد اجازه روایت دریافت داشت. ابن سفیان، ابوالحجاج بن ایوب و ابوعمر ( ابوعبداللّه ) بن عیاد نیز از او روایت کرده اند. ابن تریس بسیار خوش خط و خوش حافظه بود. وی درنهایت در ماه جمادی الآخر 561 درگذشت. آثار او بدین شرح است: الابتداء بهمزة الأمر و الإیواء فی قوله تعالی « وأمر اهلک بالصلاة » و قوله تعالی « فاؤوا الی الکهف » و مجموعه ای درباره استادانش به نام التعریف. 3

پی نوشت ها

[1] ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 28. 2 ـ المعجم ( ابن ابّار ) 180. 3 ـ التکمله 2 / 28.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 39 / 105؛ معجم المؤلفین 10 / 154.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ ملطیوی

محمد ـ ملطیوی (حیات 598ه )

محمد بن غازی ملطیوی ملطی.

تنها در بعضی از منابع معاصر از او یاد شده و آمده است وی اهل مَلَطیه شهری معروف از بلاد روم ( آسیای صغیر ) در حوالی شام و حلب بود. نخست دبیر ابوالفتح سلیمان شاه بن قلج ارسلان از پادشاهان سلجوقیه روم ( 588 ـ 600 ) بود، سپس به وزارت دربار رسید و چون فردی فاضل و دانشمند بود، به دستور سلیمان شاه کتاب مرزبان نامه مرزبان بن رستم ( م302ه ) را که اصل آن به زبان مازندرانی قدیم بود، به فارسی جدید ترجمه کرد و اصلاحاتی در آن انجام داد و آن را روضة العقول نامید. 1 مرزبان نامه کتابی در پند و امثال و بیان حکایات از زبان حیوانات، به شیوه کلیله و دمنه است که در یک عصر دو ترجمه شده است: یکی به زبان عربی به دست فردی به نام سعدالدین وراوینی و دیگری به فارسی جدید به دست محمد بن غازی. این دو مترجم با شعرها و مثل ها و آیه های قرآن آن را ترجمه کرده و اصلاحاتی را در آن انجام دادند. 2 علامه قزوینی در تصحیح و مقدمه خود بر مرزبان نامه می نویسد: ترجمه محمد بن غازی در 598ه انجام گرفته و دو نسخه آن در کتابخانه لیدن و کتابخانه ملی پاریس موجود است. 3 هانری ماسه نیز در سال 1938م روضة العقول را در پاریس چاپ و منتشر کرده است. 4

پی نوشت ها

[1] ـ مرزبان نامه، مقدمه مصحح ص « ز » و « ح ». 2 ـ دایرة المعارف فارسی 2 / 2742. 3 ـ مقدمه مرزبان نامه، مصحح ص « ز » و « ح ». 4 ـ دایرة المعارف فارسی 2 / 274
[1] ـ 2742.

دیگر منابع: الذریعه 8 / 26 و 20 / 303 و 21 / 242؛ فهرست نسخه های خطی فارسی 2 / 1617.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ مواعینی

محمد ـ مواعینی (م حدود 570ه )

ابوالقاسم محمد بن ابراهیم بن خیره مواعینی قرطبی أشبیلی.

وی ادیبی توانا و اهل قرطبه است که در اشبیلیه سکونت داشت و کاتب ابوحفض حاکم اشبیلیه بود. از استادان او ابن مغیث، ابن مکی،