هندسه مسطحه می باشد، برای افزایش دادن کیفیت و حسن صنعت خود، روی آورد. اشتغال و معرفتش به علم هندسه باعث شد به لقب مهندس شهرت پیدا کند. او همچنین به خواندن کتاب مجسطی، کتابی در علم هیأت بطلمیوس پرداخت. وی سپس از صنعت نجاری و حجاری دست کشیده و تمام وقت خود را به آموختن ادبیات عرب و علوم نحو، هندسه، هیأت و ریاضیات اختصاص داد و در این راه از شرف طوسی که به تازگی وارد دمشق شده بود بهره فراوان برد. وی همچنین علم پزشکی را نیز از ابوالمجد محمد بن ابی الحکم فرا گرفت و تا آنجا پیش رفت که در این فن سرآمد همگان شد، از آن پس تا آخر عمر در بیمارستان بزرگ ملک عادل به پزشکی پرداخت و از این راه کسب درآمد کرد. 1 ساخت ساعت های مسجد جامع دمشق نیز از هنرهای او به شمار می رود. 2 مهندس، به مصر نیز مسافرت کرده و از رشیدالدین ابوالثناء حماد بن هبه اللّه حرّانی و ابوطاهر احمد بن محمد بن احمد سلفی اصفهانی حدیث شنید. او شعر نیز می سرود. ابن ابی أصیبعه قطعه ای از اشعار او را نقل کرده است. مؤیدالدین مهندس در سال 599ه در دمشق درگذشت. 3 آثار او کتاب های رسالة فی معرفة رمز التقویم؛ مقالة فی رؤیة الهلال؛ مختصر الاغانی ابوالفرج اصفهانی؛ الحروب و السیاسه و کتاب الادویة المفرده است که به ترتیب حروف الفبا نوشته است. 4

پی نوشت ها

[1] ـ عیون الأنباء 669. 2 ـ الوافی بالوفیات 3 / 280. 3 ـ عیون الأنباء 670. 4 ـ عیون الأنباء 671.

دیگر منابع: الدارس فی تاریخ المدارس 2 / 297؛ تاریخ الاسلام 42 / 413؛ کشف الظنون 1 / 51؛ هدیة العارفین 2 / 105؛ الاعلام 6 / 215؛ معجم المؤلفین 10 / 188.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ میهنی

محمد ـ میهنی (حیات 574ه )

محمد بن منور بن ابی سعید بن ابی طاهر بن ابی سعید بن ابی الخیر نورالدین میهنی.

از احوال وی اطلاعات چندانی در دست نیست؛ ولی آنچه از لابه لای کتاب اسرار التوحید وی به دست می آید، وی از نوادگان ابوسعید ابوالخیر شاعر، عارف و صوفی مشهور ( م440ه ) بوده و با سه واسطه به او می رسد. محمد همچون جدش ابوسعید، اهل میهنه از قرای مشهور خاوران در میانه سرخس و ابیورد بوده و در روزگار سلطان سنجر سلجوقی ( 51
[1] ـ 552 ) می زیسته و نزد وی از احترام و اکرام خاصی برخوردار بوده است. 1 بنا بر گفته خویش از همان آغاز طفولیت و نوجوانی علاقه فراوانی به گردآوری احوال و آثار جدّش ابوسعید داشته و در این زمینه کوشش های فراوانی نموده است2 و چون به جمع آوری احوالات شیخ موفق شده و آن را به رشته تحریر در آورده، آن را به پادشاه غور، غیاث الدین ابوالفتح محمد بن سام ( 558 ـ 559 ) تقدیم کرد. 3 در تاریخ تألیف این کتاب، یعنی اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید اختلاف است. ژوکوفسکی تألیف آن را بین 552 تا 559ه دانسته است؛ ولی برخی تاریخ 560 تا 580 را احتمال داده اند. 4 به هر حال این کتاب نخستین بار در پترزبورگ به تصحیح و مقدمه ژوکوفسکی در 1317ه به چاپ رسید و در سال 1313ش به اهتمام احمد بهمنیار و در سال 1332 به کوشش ذبیح اللّه صفا در تهران به چاپ رسیده است. 5

پی نوشت ها

[1] ـ مقدمه اسرار التوحید 3 ـ 4. 2 ـ اسرار التوحید 20. 3 ـ اسرار التوحید 25. 4 ـ مقدمه اسرار التوحید 5. 5 ـ الذریعه 11 / 67.

دیگر منابع: الذریعه 10 / 67؛ فهرست نسخه های خطی فارسی 2 / 1028؛ لغتنامه دهخدا 1 / 448؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 5 / 530.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ نرسی

محمد ـ نرسی (424 ـ 510ه )

ابوالغنائم محمد بن علی بن میمون نَرسی کوفی ملقب به اُبَیُ النرسی.

ادیب، قاری، حافظ و محدث کوفه. در شوال 424ه متولد شد. 1 از همان دوران نوجوانی، به دلیل قرائت بسیار زیبایی که از قرآن داشت، او را به اُبَیّ بن کعب صحابی، سید قرّاء تشبیه کرده2 و به او اُبَیّ النَرْسی، منسوب به نَرْسی نهری از نهرهای کوفه گفتند. 3 وی در دوران جوانی به منظور کسب علم و شنیدن حدیث، به مناطق گوناگون ازجمله بغداد، بیت المقدس، حلب، دمشق و مکه مسافرت کرد. 4 در کوفه از بزرگانی چون محمد بن علی بن عبدالرحمان علوی، ابوالحسن محمد بن اسحاق بن فدویه، ابوطاهر محمد بن عطار و محمد بن محمد بن خازم بهره مند شد. وی از کریمه مروزیه، ابواسحاق برمکی، ابوعبداللّه بن حبیب قادسی، احمد بن محمد