مشغول تدریس و تألیف شد. ابن براق سرانجام در ماه رمضان سال 596ه درگذشت. 4 آثار او عبارت اند از: دیوان شعر موسوم به نور الکمائم، 5 بهجة الافکار و فرصة التذکار فی مختار الاشعار، مباشرة لیلة السفح، مقالةٌ فی الإخوان، اخبار معاویه، الدُّر المنظم فی الإحسار المعظّم، مجموعٌ فی الالغاز، روضة الحدائق فی تألیف الکلام الرائق، مجموعه ای از نظم و نثر، ملقی السبل فی فضل رمضان، قصیدةٌ فی ذکر النبی، ابن خطیب ابیاتی از این قصیده را در الاِحاطه نقل کرده است، خطرات الواجد فی رثاء الواحد، رجوم الإنذار بمجوم العِذار. 6

پی نوشت ها

[1] ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 76. 2 ـ الاحاطة فی اخبار غرناطه 2 / 488. 3 ـ التکمله 2 / 76. 4 ـ همان. 5 ـ الاعلام 6 / 280. 6 ـ الاحاطه 2 / 489.

دیگر منابع: نفح الطیب 3 / 506 و 4 / 288؛ معجم المؤلفین 11 / 39.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ یحصبی

محمد ـ یحصبی (595ه )

ابوعبداللّه محمد بن عیاض بن موسی یحصبی سبتی.

اهل سبته، از شهرهای مغرب و فرزند قاضی عیاض مؤلف کتاب معروف ترتیب المدارک می باشد که برای کسب علم به اندلس سفر نمود و کتاب الصله ابن بشکوال را نزد مؤلف خواند. از دیگر استادان او می توان به پدرش قاضی عیاض و ابوبکر بن عربی اشاره نمود که از آنان روایت کرده است. او مدتی در غرناطه، از شهرهای اندلس متولی امر قضاوت بود و پسرش ابوالفضل عیاض ازجمله شاگردان او به حساب می آید که از وی روایت کرده است. وی در سال 5951 یا 575ه در غرناطه درگذشت. 2 کتاب التعریف بالقاضی عیاض اثر اوست. این تألیف، کتابی کوچک در احوال پدرش می باشد. سبتی اشعاری نیز داشت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ الدیباج المذهب 383. 2 ـ الاحاطه فی اخبار غرناطه 2 / 230. 3 ـ الاعلام 6 / 321.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 11 / 102.

محمود هیئتی

محمد ـ یمینیمحمد ـ یمینی (م544ه )

محمد بن عثمان یمینی.

از شاعران و کاتبان قرن ششم مقارن اواخر عهد غزنوی بوده است. عوفی وی را جزو شعرای آل سلجوق و در شمار اهالی غزنه آورده، ولی در نسخه چاپی حاضر به جای یمینی، عتبی آمده است که اشتباه نسخه بردار است؛ زیرا آغاز سخن عوفی درباره شاعرانی است که به یمینی تخلص می کردند و در شرح حال وی تصریح کرده « یمینی که قلم از یمن یمینش مایه دار بود ». 1 وی از معاصران یمین الدوله بهرامشاه غزنوی ( 511 تا 552ه ) بوده و لقب شعری خود را نیز از این شاه گرفته، ولی هدایت معتقد است شاعر لقب شعری خود را از یمین الدوله محمود غزنوی ( 388 ـ 421ق ) گرفته و تا زمان بهرامشاه بن مسعود بن محمود در قید حیات بوده است. 2 نظر برخی دیگر بر این است که این گفته هدایت به دور از واقعیت است؛ زیرا در این صورت می بایست بیشتر از صد سال زندگی کرده باشد. گویا هدایت این اشتباه را بدان دلیل کرده که یمینی در قصیده خود از ملک محمودی سخن گفته است؛ ولی هدایت به این نکته توجه نکرده که همان قصیده در مدح بهرامشاه غزنوی است؛ 3 ضمن اینکه هر دو پادشاه لقب مشابه داشتند. هدایت در موارد مشابه دیگر نیز دچار این اشتباه شده است. به هر حال یمینی در آغاز زندگی از شاعران دربار غزنویان بود؛ سپس نزد پادشاهان سلجوقی کرمان یا آل قاورد رفت؛ به همین دلیل، هم جزو شعرای غزنویان به حساب می آید و هم جزو شعرای سلجوقیان. او در آغاز مداح ارسلان پسر مسعود و برادرش بهرامشاه غزنوی بوده، سپس ارسلان شاه بن کرمانشاه سلجوقی را مدح گفته است. مدتی نیز مداح ارسلان خان محمد بن سلیمان از ملوک خانیه ماورالنهر بود؛ 4 بنابراین با شاعرانی چون سوزنی و مختاری مراودات و صحبت هایی داشته است. 5 یمینی در تشبیهات بدیع و صنایع لفظی و معنوی یکی از بهترین شاعران این دوره است؛ به همین دلیل اشعار او سبکی خاص دارد که تقلید از آن بسیار دشوار است. 6 وی درنهایت در سال 544ه در غزنین وفات نمود. 7 گرچه عوفی او را صاحب چند اثر می داند، تنها بزم آرای فخری را از او نام می برد، ضمن اینکه اشعاری از وی نیز آورده است8 و دیوان اشعاری که شامل پنج هزار بیت بوده و اکنون موجود است. همچنین مثنوی