بزرگی به نام شهریار نامه که شامل داستان های قدیم ایران و به نثر بوده و آن را به نام مسعود بن ابراهیم غزنوی در طول سه سال به نظم درآورده است. 9

پی نوشت ها

[1] ـ لباب الالباب 449. 2 ـ مجمع الفصحاء 1 / 1449. 3 ـ تاریخ ادبیات در ایران 2 / 619. 4 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی 77. 5 ـ مجمع الفصحاء 1 / 1449. 6 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی 165. 7 ـ مجمع الفصحاء 1 / 1343. 8 ـ لباب الالباب 449. 9 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران 165.

دیگر منابع: ریحانة الادب 6 / 402؛ الذریعه 9 / 1317؛ فرهنگ بزرگان اسلام و ایران 538؛ فرهنگ سخنوران 660.

گلشاد حیدری

محمود ـ اصفهانی

محمود ـ اصفهانی (م 585 ه )

ابوطالب محمود بن علی ابی طالب بن عبداللّه بن ابی الرجا اصفهانی.

از جزییات زندگی وی اطلاعات چندانی در دست نیست. وی علوم خویش را نزد محیی الدین محمد بن یحیی از شاگردان ابوحامد غزالی فرا گرفت و طولی نکشید در بسیاری از علوم رایج آن روزگار صاحب نظر گردید تا بدان حد که او را علامه و صاحب فنون خواندند. 1 ابن خلکان نیز در شرح حال وی با اشاره به دیدگاه هان دقیق وی در فهم مطالب آورده است: اصفهانی مدت مدیدی در اصفهان کرسی تدریس داشت و بسیاری از بزرگان در آن شرکت می کردند. آرا و نظریه های وی چنان دقیق و معتبر بود که بیشتر مدرسان در تفهیم و القای دروس خود به مخاطبان، از آن بی نیاز نیستند. هر کس به کتاب وی در این زمینه مراجعه کند به میزان تسلط و فهم عمیق وی پی می برد؛ چه اینکه وی در این اثر میان فقه و تحقیق جمع کرده است. 2 گفته شده وی بر مذهب شافعی بود. 3 ابن قاضی شهبه می نویسد: « وی علاوه بر فقه و حدیث خطیبی توانا و مشهور بود ». 4 وی در سال 585ه درگذشت. 5 از وی دو اثر با عنوان تعلیقه فی الخلاف و طریقة فی الخلاف بر جای ماند. 6

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 227. 2 ـ وفیات الاعیان 5 / 174. 3 ـ طبقات الشافعیة الکبری 7 / 286. 4 ـ طبقات الشافعیه 2 / 47. 5 ـ مرآة الجنان 3 / 326. 6 ـ هدیة العارفین 2 / 404.

دیگر منابع: ایضاح المکنون 1 / 299؛ المختصر فی اخبار البشر 3 / 78؛ معجم المؤلفین 12 / 182؛ شذرات الذهب 4 / 284.

اسماعیل اسماعیلی

محمود ـ اصفهانی

محمود ـ اصفهانی (م 508ه )

ابومضر محمود بن جریر اصفهانی نجم الدین ضبّی.

بر پایه گزارش یاقوت حموی، وی از عالمان بی نظیر روزگار خود در علم لغت و نحو و پزشکی به شمار می رفت و در انواع فضایل ضرب المثل و زبانزد همگان بود. مدتی در خوارزم اقامت داشت و بسیاری از طالبان علم همچون ابوالقاسم زمخشری از دانش و اخلاق او بهره مند شدند. به نوشته همو، اصفهانی از پیروان معتزله و از کسانی بود که به ترویج و انتشار اعتزال در خوارزم پرداخته و مریدان بسیاری را جذب این مذهب ساخته است. 1 ظهیرالدین بیهقی نام وی را در شمار حکما ذکر کرده و می نویسد: اصفهانی حکیمی فرهیخته و عارف به دانش هندسه بود و وزیر صدرالدین محمد بن فخرالملک با وی ارتباط تنگاتنگی داشت. فردی سخاوتمند و بخشنده و از اخلاق نیکویی برخوردار بود. در هفدهم شوال سال 507ه در مرو از دنیا رفت و ذوالفضایل احمد اخسیکتی2 و ابوالقاسم زمخشری در رثای او اشعاری سرودند. 3 وفات او را در سال 508 نوشته اند. 4 علاوه بر کلمات حکمت آمیزی که از وی حکایت شده است، دو اثر نیز دارد که عبارت اند از: زاد الراکب که مجموعه ای از اشعار و اخبار است و مناهج الطالبین و مسالک الصادقین که به زبان فارسی و در آیین تصوف می باشد. 5 آقابزرگ بدون آنکه نامی از مؤلف این کتاب به میان بیاورد می نویسد: نسخه ای از این کتاب که شامل یک مقدمه و ده باب و در 194 ورقه است، در قونیه موجود می باشد و سال کتابت آن، ماه رمضان 728ه می باشد. 6

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 19 / 123 ـ 124. 2 ـ تاریخ حکماء الاسلام 159. 3 ـ معجم الادباء 19 / 124. 4 ـ الاعلام 7 / 167. 5 ـ کشف الظنون 2 / 945 و 1846. 6 ـ الذریعه 22 / 347.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 2 / 176؛ معجم المؤلفین 12 / 156؛ هدیة العارفین 2 / 402.

اسماعیل اسماعیلی