محمود بن محمدمحمود بن محمد (حیات 571ه )

محمود بن محمد بن عبدالواحد بن منصور بن احمد.

درباره وی جز اطلاعاتی که سبکی ارایه داده است، آگاهی دیگری در دست نیست. او بی آنکه کنیه یا شهرتی برای او ذکر کند، وی را در زمره فقهای شافعی برشمرده و به نقل از ابن نجار می نویسد: محمود بن محمد از اعیان مشایخ صوفیه بود و در زهد و عبادت و فضل و علم شهرت داشت. فردی خوش معاشرت و از سیره و روشی پسندیده در زندگی برخوردار بود و در طریقت و صوفیگری تقدم داشت و سخنان و کلمات نیکویی در این زمینه از وی نقل شده اشت. وی از افرادی همچون زاهر بن طاهر، ابوغالب احمد بن حسن بنّاء، ابوالقاسم اسماعیل بن احمد سمرقندی و علی بن عبدالسیّد بن صباغ بهره برده و از ایشان روایت کرده است. کسانی همانند قاضی ابوالمحاسن عمر بن علی قرشی و محمد بن بقاء سرسفی از وی استماع کرده و به نقل روایت پرداخته اند. سبکی سپس در توصیف اثر وی به نام فقه القلوب که مدعی است این کتاب را که با دست خط خود مؤلف بود، در اختیار داشته، نوشته است: این اثر مشتمل بر ابواب گوناگون فقهی بود که پس از بیان هر مسئله، اقوال صوفیه را در پایان ذکر کرده که در نوع خود بسیار ستودنی و خوب است. او همچنین آثار دیگری را در تصوف به وی نسبت داده است؛ اما نامی از آنها به میان نیاورده است. تاریخ درگذشت محمود بن محمد مشخص نیست، اما بر پایه گزارشی از همو، جمعی از شاگردانش در سال 571ه این کتاب را از استادشان فرا گرفته اند. 1

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیة الکبری 7 / 292 ـ 293.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 12 / 197.

اسماعیل اسماعیلی

محمود بن ولی

محمود بن ولی (م 520ه )

ابوالثناء محمود بن ولی.

از او اطلاعات چندانی در دست نیست. آورده اند وی از فقهای حنفی مذهب بود و چنان که محی الدین قرشی می نویسد، وی با طاهر بن علی همدم و رفیق و هر دو از پیشوایان حنفیه بودند. ابوالثناء اثری به نام فتاوی داشت و در سال 5201 و به قولی 525ه درگذشت. 2

پی نوشت ها

[1] ـ الجواهر المضیئه 3 / 452. 2 ـ هدیة العارفین 2 / 402.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 12 / 205؛ کشف الظنون 2 / 1229.

محمود هیئتی

محمود ـ حواری

محمود ـ حواری (حیات 580ه )

تاج الدین محمود بن ابی المعالی بن حسن حواری معروف به ابن حواری.

یاقوت حموی وی را لغت شناس، ادیب و شاعر معرفی کرده و آورده است: حواری ادبیات را نزد سعید میدانی آموخت و در لغت فردی چیره دست به شمار می رفت و دارای نثری روان و نظمی استوار و نیکو بود؛ سپس می نویسد: وی تنها دانشمند نیشابور در علم و فضل و ادب در عصر خویش بود1 که از آن استفاده می شود اهل نیشابور بوده یا اینکه در آنجا سکونت داشته است. به هر حال حواری دو اثر دارد: ضالة الادیب فی الجمع بین الصحاح و التهذیب در علم لغت که در آن در مواردی چند بر جوهری خرده گرفته و انتقاد کرده است؛ 2 نفحة المجلوب من ثمار القلوب که مختصر کتاب ثمار القلوب ابومنصور ثعالبی ( م429ه ) است. به نوشته سزگین از محققان معاصر، نسخه خطی این کتاب در دانشگاه استانبول در ترکیه موجود است. 3 از تاریخ درگذشت حواری گزارشی در دست نیست؛ ولی آنچه در منابع بر آن تأکیده شده آن است که وی در سال 580ه در قید حیات بوده است. 4

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 19 / 135. 2 ـ کشف الظنون 2 / 1085. 3 ـ تاریخ التراث العربی 8 / 437. 4 ـ هدیة العارفین 2 / 404؛ بغیة الوعاة 2 / 283.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 12 / 161 و 203؛ تاریخ التراث العربی 8 / 367 و 399.

اسماعیل اسماعیلی

محمود ـ خوارزمی

محمود ـ خوارزمی (م532ه )

محمود بن عبداللّه ( محمد بن عبیداللّه ) بن احمد رکن الدین ملاحمی خوارزمی.

منجم، متکلم معتزلی و از اعیان علمای اهل سنت بود. 1 از حیات فردی، اجتماعی و علمی او اطلاع بسیاری در دست نیست. وی در