مروان ـ قرطبیمروان ـ قرطبی (م 515ه )

ابوولید مروان بن جناح قرطبی معروف به ابن جناح.

پزشک، لغوی و یهودی مذهب بود. وی توجه ویژه ای به علم منطق، لغت و علم پزشکی داشته و در گسترش زبان و ادبیات عرب و همچنین زبان و ادبیات عبرانی و یهود سهم بسزایی ایفا کرد. 1 ابن جناح در سال 515ه درگذشت. 2 آثار او عبارت اند از التلخیص فی الادویة المفرده که در سال 1880م به کوشش یوسف دینبرغ در پاریس به چاپ رسیده است؛ کتاب ها و رسائل دیگر ازجمله اللمع که به همت همان مستشرق فرانسوی در سال 1869م به عبرانی در پاریس و سپس به کوشش او و کمک برادرش هرتویک به زبان عربی به چاپ رسیده و به زبان فرانسوی نیز در سال 1880م ترجمه شده است، 3 تحدید المقادیر المستعملة فی صناعة الطب من الاوزان و المکاییل، نحو اللغة العبرانیه و العربیه ( معجم عربی عبرانی ). 4

پی نوشت ها

[1] ـ عیون الانباء 298. 2 ـ هدیة العارفین 2 / 428. 3 ـ معجم المطبوعات العربیة و المعربه 1 / 65. 4 ـ هدیة العارفین 2 / 428.

دیگر منابع: معجم المطبوعات العربیه 900؛ معجم المؤلفین 12 / 220.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

مسعود ـ اصفهانی

مسعود ـ اصفهانی (م 576ه )

ابوعبداللّه مسعود بن محمود بن احمد اصفهانی معروف به ابن ماشاذه.

مفسّر، فقیه و واعظ. 1 غانم بن محمد بن عبیداللّه بُرجی ( م511ه )، حسن بن احمد حدّاد، محمود بن اسماعیل ضریر صیرفی، 2 فاطمه جوزدانیه3 و عبدالکریم بن فورجه از مشایخ او بوده اند. منابع از کسی که از او روایت کرده باشد سخن نگفته اند. 4 او در اواخر حکومت المستضئ ( خلافت 536 ـ 575ه ) در سفر حج به بغداد وارد شد و بعد از مرگ او با الناصر ( خلافت575 ـ 622ه ) بیعت نمود. 5 وی بر فقه و مسائل خلاف بسیار مسلط و در موعظه واعظی چیره دست و شیرین سخن بود. موعظه های او بسیار مورد توجه و استقبال عامه مردم قرار می گرفت. وی درنهایت در اصفهان پس از بازگشت از سفر حج در سال 576ه درگذشت. 6 اثر او تفسیر قرآن است. 7

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات المفسرین ( سیوطی ) 106. 2 ـ المختصر المحتاج الیه 352. 3 ـ معجم المولفین 12 / 229. 4 ـ تاریخ الاسلام 40 / 226. 5 ـ معجم المؤلفین 12 / 229. 6 ـ طبقات المفسرین ( داوودی ) 2 / 321. 7 ـ معجم المفسرین 2 / 671.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

مسعود ـ اموی

مسعود ـ اموی (510 ـ 599ه )

ابوموفق مسعود بن شجاع بن محمد برهان الدین قرشی اموی دمشقی.

فقیه، قاضی و شاعر حنفی مذهب در ماه جمادی الآخر 510 در دمشق به دنیا آمد و در پی کسب علم و دانش به بلاد ماوراءالنهر و بخارا کوچ کرد و از مشایخ بزرگ آن دیار چون ظهیرالدین حسن بن علی مَرْغینانی بهره های فراوان برد. 1 از دیگر استادان او ابوالعباس احمد بن علی شیبانی2 و علی بن حسن بلخی است. 3 وی پس از مدتی به دمشق بازگشت و در مدرسه نودیه و خاتونیه به تدریس پرداخت. 4 عمر بن محمد بن قسام5 ( خُشنام )، محمد بن ابی بکر رشیدالدین نیشابوری حنفی، 6 ابومظفر داود بن ارسلان بن غازی ( م639ه ) و محمد بن یوسف بن خَضِر حلبی معروف به ابن ابیض از شاگردان او بوده اند. 7 شهاب قوصی در المعجم، ابن خلیل8 و حافظ یوسف بن خلیل بن عبداللّه دمشقی نیز از او روایت کرده اند. 9 او مفتی و رییس مذهب حنفی در زمان خود بود و سمت قضاوت را نیز در سپاه نورالدین محمود زنگی به عهده داشت که از این راه به جاه و مال فراوان دست یافت. 10 وی درنهایت در یکشنبه 16جمادی الآخر 599 در 89 سالگی در دمشق درگذشت. 11 اثر او کتاب فقهی به نام الملتقطات فی المسائل ( من مسائل ) الواقعات است. 12 ابن ابی الوفاء نیز بعضی اشعار او را که در موعظه و بی اعتباری دنیا سروده، نقل کرده است. 13

پی نوشت ها

[1] ـ الدارس فی تاریخ المدارس 1 / 394. 2 ـ الجواهر المضیئه 1 / 207. 3 ـ الجواهر المضیئه 3 / 467. 4 ـ الدارس فی تاریخ المدارس 1 / 394. 5 ـ تاج التراجم 266. 6 ـ الدارس فی تاریخ المدارس 1 / 453. 7 ـ الجواهر المضیئه 2 / 185 و 4 / 452. 8 ـ الدارس فی تاریخ المدارس 1 / 453. 9 ـ الجواهر المضیئه 3 / 468. 10 ـ الدارس فی تاریخ المدارس