دیگر منابع: الاعلام 7 / 223؛ تاریخ الأدب العربی ( بروکلمان ) 6 / 135.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

مصعب ـ قرشی

مصعب ـ قرشی (423 ـ 506ه )

ابوالعرب مصعب بن محمد بن ابی فرات صالح قرشی عبدری زهری صقلی مشهور به ابن ابی فرات.

اهل صقلیّه از بلاد مغرب بود. در سال 423ق در اشبیلیه به دنیا آمد. 1 او از شعرای مشهور و بنام آن روزگار در مغرب بود و در زمان غلبه روم بر صقلیّه، آنجا را ترک کرده و به اندلس رفت. در آنجا با معتمد بن عبّاد لخمی ( م488ق ) و حاکم اشبیلیّه و قرطبه که از شاعران فصیح و مشهور بود آشنا شده و بهره های فراوان برد و مورد احترام معتمد قرار گرفت. 2 ابن ابی فرات در شعر مهارتی تمام داشت و اشعارش کانون توجه مردم آن سرزمین بود. بدین دلیل دیوان اشعارش میان مردمان مغرب یا اندلس رواج داشته و دست به دست می گشت. وی از ابوعمر بن عبدالبّر مطالبی نقل کرده و افرادی همچون ابوعلی بن عریب کتاب ادب الکاتب ابن قتیبه را نزد وی فرا گرفت. ذهبی می نویسد: ابوالعرب سرانجام به ناصرالدوله حاکم میورقه پیوست و در سال 506ه در همانجا از دنیا رفت. 3 اسماعیل پاشا به اشتباه وفاتش را 4414 و حاجی خلیفه 456ه آورده است. 5 دیوان شعر اثر اوست. 6

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 7 / 249. 2 ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 189. 3 ـ تاریخ الاسلام 35 / 149. 4 ـ هدیة العارفین 2 / 462. 5 ـ کشف الظنون 1 / 814. 6 ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 189.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 12 / 292.

اسماعیل اسماعیلی

مطرزی

مطرزی احمد ـ مطرزی

مطهّر ـ جمالی

مطهّر ـ جمالی (حیات 560ه )

ابوبکر مطهر بن محمد بن ابی سعید جمالی یزدی.

درباره جزییات زندگی وی اطلاعات چندانی در دست نیست، جز آنکه آقابزرگ تهرانی آورده است وی از روستای « مانح » از توابع اصطخر فارس بود. 1 از او اثری با عنوان فرخنامه به زبان فارسی بر جای مانده که حاجی خلیفه در معرفی آن آورده است: « این اثر که در پاسخ نزهت نامه علائی می باشد، مشتمل بر شانزده مقاله بوده و در ماه رمضان سال 580ه تألیف شده است ». 2 اما اسماعیل پاشا سال تألیف آن را 560ه نوشته است. 3 مصاحب نیز تحت عنوان فرحنامه جمالی می نویسد: این کتاب نوعی دایرة المعارف است که در منافع و شناخت جانوران، گیاهان، سنگ های گرانبها و ستارگان بوده و به زبانی ساده و شیرین نوشته شده است و از نظر لغات و ترکیبات قدیمی نیز اهمیت دارد. 4 آقابزرگ سه نسخه خطی این کتاب را معرفی کرده و نوشته است نسخه ای که در حوالی قرن دوازده کتابت شده، نزد مهندس شاه علائی موجود است. نسخه ای نیز در دانشگاه تهران و نسخه دیگری در خدیویّه به عنوان فرجنامه وجود دارد که در مقدمه آن آمده است مؤلف آن را در سال 560ه نگاشته، درحالی که کودکی ده ساله بوده است. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الذریعه 16 / 163. 2 ـ کشف الظنون 2 / 1254. 3 ـ ایضاح المکنون 2 / 186. 4 ـ دایرة المعارف فارسی 2 / 1 / 1868. 5 ـ الذریعه 16 / 163.

اسماعیل اسماعیلی

مطهّر ـ یزدی

مطهّر ـ یزدی (م591ه )

ابوسعد مطهر بن حسین بن سعد بن علی یزدی بزّار.

آنچه از وی می دانیم آن است که وی از علمای بزرگ حنفی بوده1 و به نوشته زرکلی منسوب به یزد می باشد که در روزگاران گذشته از توابع اصطخر بوده است. 2 تاریخ دقیق وفات یزدی نیز دچار اختلاف است؛ اسماعیل پاشا آن را 591ه نوشته3 و این در حالی است که زرکلی از محققان معاصر با توجه به سال 559ه که مؤلف، کتاب اللباب خود را نگاشته، درگذشت او را پس از این سال دانسته است. 4 آثار یزدی عبارت اند از: تذکرة فی المناسک، التهذیب فی شرح الجامع الصغیر للشیبانی، الخلاصة فی شرح نوادر الفقه للسمرقندی، 5 اللباب فی شرح مختصر القدوری فی الفروع که نسخه خطی آن در سال 571ه کتابت شده و در کتابخانه زیتونه موجود است، تلخیص مشکل الآثار للطحاوی که نسخه ای از آن در قادریّه بغداد موجود می باشد؛ الفتاوی. 6

پی نوشت ها

[1] ـ الجواهر المضیئه 3 / 485. 2 ـ الاعلام 7 / 253. 3 ـ هدیة العارفین