وی و برایش احترام خاصی قائل بودند و او را عزیز می داشتند. خواجه مودود نزد پدرش و شیخ الاسلام احمد نامقی جامی با طریقت صوفیه آشنا شد و تحت سرپرستی ایشان تعلیم و تربیت یافت. مدتی نیز برای تحصیل علم و تکمیل معارف، زادگاهش را رها کرده، راهی بلخ و بخارا گردید و مدت چهار سال در آنجا اقامت داشت و علوم و معارف بسیاری آموخت و در پایان با کوله باری از معلومات به زادگاهش مراجعت کرد و به تربیت شاگردان و طالبان دانش که از بلاد دور و نزدیک آمده بودند می پرداخت. او نه تنها مورد احترام مردم زادگاهش بود، بلکه مریدان خاصی از دیگر بلاد داشت که به زیارت وی آمده و از وی بهره می بردند؛ ازجمله می توان از شاه سنجان رکن الدین محمود نام برد که از خواف به دیدار وی آمد و مدتی مصاحب او بود. 1 در منابع متأخرتر، اسماعیل پاشا از وی با عنوان مودود بن یعقوب هندی یاد کرده و او را حنفی مذهب دانسته است و دو اثر را به وی نسبت داده که عبارت اند از: خلاصة الشریعه و منهاج العابدین. 2 هرچند مستندات کلام وی روشن نیست. به هر حال تاریخ درگذشت خواجه را سال 527ه نوشته اند. 3

پی نوشت ها

[1] ـ نفحات الانس 331 و 334. 2 ـ هدیة العارفین 2 / 477. 3 ـ نفحات الانس 334.

دیگر منابع: الذریعه 3 / 9 / 1117؛ ثمرات القدس 292 و 346.

اسماعیل اسماعیلی

موفق ـ خوارزمی

موفق ـ خوارزمی (حدود 484 ـ 568ه )

ابومؤید موفق بن احمد بن محمد مکی خوارزمی.

برخی نام او را موفق الدین محمد بن احمد آورده اند. 1 وی حدود سال 484ه در مکه متولد شد. حدیث را از نجم الدین عمر بن محمد بن احمد نسفی، 2 ابومنصور شهردار بن شیرویه دیلمی، ابوالحسن علی بن احمد عاصمی، برهان الدین ابوالحسن علی بن حسین غزنوی و ابوالفضل محمد بن علی بن محمد که از استادان منتجب الدین بن بابویه بود، فرا گرفت. 3 او همچنین ادبیات را در خوارزم نزد جاراللّه زمخشری آموخت. 4 ابومؤید به فقه و ادبیات آشنایی کامل داشت و در شعر و شاعری نیز دستی داشت. 5 او استاد ادیب معتزلی ناصر بن عبدالسید خوارزمی بود و امر خطابه را در مسجد جامع خوارزم به عهده داشت؛ بدین علت خطیب خوارزم خوانده می شد. 6 آقابزرگ درباره عقیده و مذهب او می نویسد: شکی نیست که او علی علیه السلامرا از دیگر صحابه برتر می دانست و اینکه برخی نام او را در شمار بزرگان شیعه آورده اند، شاید به دلیل تألیف کتاب مناقب او درباره علی علیه السلام باشد، وگرنه او از بزرگان اهل سنت محسوب می شود و در مناقب ابوحنیفه کتابی در چهل باب نوشته است. 7 خوارزمی سرانجام در سال 568ه درگذشت. 8 کتاب های مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام؛ 9 مناقب الامام ابوحنیفه10 و دیوان شعر اثر اوست. 11

پی نوشت ها

[1] ـ الذریعه 22 / 315. 2 ـ الجواهر المضیئه 3 / 523. 3 ـ الذریعه 22 / 315. 4 ـ الجواهر المضیئه 3 / 523. 5 ـ بغیة الوعاة 2 / 308. 6 ـ معجم الادباء 19 / 212. 7 ـ الذریعه 22 / 315. 8 ـ الجواهر المضیئه 3 / 523. 9 ـ الاعلام 7 / 333. 10 ـ هدیة العارفین 2 / 482. 1
[1] ـ کشف الظنون 1 / 815.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 13 / 52؛ الکنی و الالقاب 2 / 15؛ کشف الظنون 2 / 1837؛ تاریخ الادب العربی ( بروکلمان ) 6 / 247.

محمود هیئتی

موهوب ـ جوالیقی

موهوب ـ جوالیقی (465 ـ 540ه )

ابومنصور موهوب بن ابی کاهر احمد بن محمد جوالیقی بغدادی.

ابومنصور در سال 465ه در بغداد متولد شد. وی از مفاخر بغداد و از بزرگان علم لغت در عصر خویش بود. علوم حدیث را نزد ابوالقاسم بن بسری، ابوالحسن خطیب انباری، جعفر سراج، نصر بن بطر و دیگران آموخت و مدت هفده سال نزد ابوزکریا تبریزی به فراگیری علم قرائات پرداخت و در علوم عربیه و علم لغت تبحر یافت تا آنجا که پس از استادش ابوزکریا، در نظامیه بغداد به تدریس پرداخت. وی پس از مدتی به خدمت المکتفی باللّه عباسی رفت و از طرف او به امامت جماعت برگزیده شد. خلیفه کتبی را نزد جوالیقی فراگرفت. از شاگردان ابومنصور می توان به ابوناصر، ابن سمعانی، ابن جوزی و ابوالیمن کندی اشاره کرد. 1 ابن جوزی گوید: من احادیث بسیاری از او شنیده و کتاب المعرب وی را نزد خودش خوانده ام. ابومنصور درنهایت روز یکشنبه پانزدهم محرم سال 540ه در بغداد وفات یافت. قاضی القضات زینبی در جامع قصر بغداد بر او نماز گزارد و در باب حرب نزد پدر خویش دفن گردید. 2 تألیفات جوالیقی بدین قرار