که او نیز از مداحان سلطان غیاث الدین غوری بود، مورد اکرام واقع شد و هدایای بسیاری دریافت کرد و به شکرانه این انعام، قطعه شعری سرود. عوفی می نویسد: « او در عصر خود کم نظیر و شاعری چیره دست و از خطی زیبا برخوردار بود ». 2 دیوان شعر اثر اوست. 3

پی نوشت ها

[1] ـ مجمع الفصحاء 1 / 2 / 1208. 2 ـ لباب الالباب ( عوفی ) 117. 3 ـ الذریعه 9 / 470.

دیگر منابع: فرهنگ سخنوران 363.

محمود هیئتی

نصر ـ شیرازی

نصر ـ شیرازی (م. پس از 565 ه )

ابوعبداللّه نصر بن علی بن محمد شیرازی فارسی فسوی معروف به ابن ابی مریم.

وی دانشمندی نحوی، مفسر، مقری و خطیب شیراز بود که در امور شرعی و مشکلات ادبی به او مراجعه می شد. او علوم خود را از محضر کسانی چون محمود بن حمزه کرمانی کسب کرد؛ چنان که یاقوت می نویسد: « وی در سال 565ه نزد کرمانی قرائت نمود ». 1 مکرم بن علاء بن نصر عالی نیز ازجمله کسانی است که از او علم قرائت فرا گرفت. ابن جزری می نویسد: « من کتابی از او در موضوع قرائات هشت گانه دیدم که آن را در سال 562ه به رشته تحریر درآورده و الموضح نامگذاری کرده بود که این خود نشانی بر تسلط او در علم قرائت می باشد ». 2 کتاب های ذیل از دیگر آثار اوست: الکشف والبیان فی تفسیر القرآن در هشت مجلد، شرح الایضاح لابی علی الفارسی در موضوع نحو که آن را الافصاح فی شرح الایضاح نام نهاد، عیون التصریف، المنتقی فی الشواذ. 3 زمان دقیق وفات وی مشخص نیست. اسماعیل پاشا مرگ او را در سال 562، 4 حاجی خلیفه در سال 565ه5 و یاقوت پس از آن دانسته است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 19 / 224. 2 ـ غایة النهایة 2 / 337. 3 ـ معجم المؤلفین 13 / 90. 4 ـ هدیة العارفین 2 / 491. 5 ـ کشف الظنون 1 / 212. 6 ـ معجم الادباء 19 / 224.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 2 / 314؛ الاعلام 8 / 26؛ معجم المفسرین 2 / 700؛ طبقات المفسرین ( داوودی ) 2 / 345؛ کشف الظنون 1 / 437 و 2 / 1905.

محمود هیئتی

نصر ـ عیلانینصر ـ عیلانی (50
[1] ـ 588 ه )

ابوالفتح ( ابومرهف ) نصر بن حسن ( منصور ) بن جوشن عیلانی نمیری.

مقری، ادیب و شاعر نیکوسرای حنبلی. در سیزدهم جمادی الآخر سال 501ه در رقه، از شهرهای شام متولد شد. 1 نمیری که از اولاد امرای عرب بود، در شام رشدونمو کرد و با اهل ادب همنشینی داشت و درحالی که در سنین نوجوانی بود، اشعاری زیبا سرود. او در چهارده سالگی به درد چشم مبتلا و بینایی اش ضعیف شد تا جایی که تنها اطراف خود را می دید. پس از آن برای معالجه به بغداد رفت و پزشکان آنجا از معالجه او مأیوس شده و سرانجام نابینا گردید، از آن پس در محله باب الازج بغداد ساکن شد. 2 وی فقه حنبلی را آموخت3 و قرآن را حفظ نمود همچنین ادبیات عرب را نزد ابومنصور جوالیقی خواند و از کسانی همچون قاضی ابوبکر محمد بن عبدالباقی انصاری، ابوالبرکات عبدالوهاب بن مبارک انماطی، ابوالفضل بن ناصر، 4 ابن حصین، ابوالحسن بن زاغونی، ابومنصور قزاز و یحیی فارقی حدیث شنید. 5 محدثانی نیز مانند عثمان بن مقبل، بهاء عبدالرحمان، ابن دبیثی، ابن خلیل و علی بن یوسف حمامی از او روایت کرده اند. 6 ابومرهف که در سرودن شعر چیره دست بود، خلفا و وزیران و بزرگان را مدح می کرد و شاعر اختصاصی یحیی بن هبیره ( م560ه ) از وزیران معروف دولت عباسی در بغداد بود. 7 ابن خلکان او را فردی زاهد و پرهیزگار توصیف نموده و دیوان شعر را اثر وی آورده است. او سرانجام در بیست و هشتم ربیع الآخر سال 588 در بغداد درگذشت و در مقبره باب الحرب دفن شد. 8

پی نوشت ها

[1] ـ وفیات الاعیان 5 / 383. 2 ـ الذیل علی طبقات الحنابله 3 / 374. 3 ـ وفیات الاعیان 5 / 383. 4 ـ معجم الادباء 19 / 222. 5 ـ الذیل علی طبقات الحنابله 3 / 374. 6 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 213. 7 ـ معجم الادباء 19 / 222. 8 ـ وفیات الاعیان 5 / 383.

دیگر منابع: المختصر المحتاج الیه 15 / 367؛ مرآة الجنان 3 / 332؛ البدایة و النهایه 12 / 353؛ شذرات الذهب 4 / 295؛ النجوم الزاهرة 6 / 118؛ کشف الظنون 1 / 817؛ معجم المؤلفین 13 / 92.

محمود هیئتی