یحیی ـ استرآبادییحیی ـ استرآبادی (قرن ششم هجری)

ابوطالب نجیب الدین یحیی بن علی بن محمد استرآبادی.

از فقهای حافظان حدیث، از علمای بزرگ و متبحر شیعه1 در قرن ششم هجری و معاصر عبدالجلیل رازی قزوینی ( زنده در 560ه ) بود. 2 از زندگینامه وی آگاهی چندانی در دست نیست و بیشتر با عنوان ابوطالب استرآبادی آمده است؛ ازاین رو شرح حال نگاران شیعه در شناسایی او دچار مشکل شده و گاه با ابوطالب بن غرور یا ابوجعفر نیشابوری سهومی یکی دانسته اند. 3 نجیب الدین استرآبادی چند کتاب داشته است که عبارت اند از: مناسک الحج، الابواب، الفصول لذوی الالباب و العقول، المقدمه، الحدود، 4 الافاده، القرائه. 5

برخی با استفاده از نام کتاب اخیرش او را مقری و استاد قرائت معرفی کرده اند. 6

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست منتجب الدین 201. 2 ـ النقض 23، 24، 211 و 212. 3 ـ ریاض العلماء 5 / 468. 4 ـ معالم العلماء 136. 5 ـ فهرست منتجب الدین 201. 6 ـ معجم المؤلفین 13 / 214.

دیگر منابع: جامع الرواة 2 / 333؛ تنقیح المقال 3 / 319؛ فواید الرضویه 712؛ أمل الآمل 2 / 248؛ طبقات اعلام الشیعه 2 / 317 و 339؛ معجم رجال حدیث 21 / 74؛ الذریعه 2 / 254، 2 / 289، 6 / 289 و 17 / 53؛ بحار الأنوار 102 / 293.

محمد غفوری

یحیی ـ اشبیلی

یحیی ـ اشبیلی (قرن ششم هجری)

ابوزکریا یحیی بن محمد بن احمد اندلسی اشبیلی معروف به ابن عوّام.

از تاریخ تولد و وفات و دیگر ابعاد حیات فردی و اجتماعی او اطلاع چندانی در دست نیست. وفات او را حدود 540، 1 5452 و حدود 580ه3 نوشته اند. برخی نیز معتقدند وی در قرن ششم و هفتم هجری یا زمانی بین سال های 512 و 663ه می زیست؛ 4 ولی به هر حال می توان گفت وی در قرن ششم و ترجیحاً در نیمه دوم این قرن زنده بوده است. 5 گارسیا سانچز ( استاد دانشگاه اسپانیا ) بر آن است با توجه به شواهد موجود در کتاب الفلاحه وی، می توان حدس زد او خود زمیندار اشرافی بوده که در اشبیلیه، به ویژه در منطقه کوهستانی جرف می زیسته و در همانجا به کار و تحقیق در امر کشاوزی مشغول بوده است. 6 آثار وی عبارت اند از: الفلاحة الاندلسیه، مهم ترین اثر برجای مانده از او در علوم مربوط به کشاورزی در قرون میانه است که در قرن هجده میلادی به زبان اسپانیایی و سال ها بعد به زبان فرانسوی برای استفاده کشاورزان الجزایری مقیم آنجا ترجمه و منتشر شد. 7 این اثر مجموعه بزرگی از گزیده های متون اندلس و شرق در زمینه کشاورزی و دامپروری است، 8 رسالة فی تربیة الکرم ( انگور ) اثر دیگر است که در سال 1889 میلادی در استکهلم منتشر شده است، 9 عیون الحقائق و ایضاح الطرائق که به صورت خطی باقی مانده است. 10

پی نوشت ها

[1] ـ ایضاح المکنون 2 / 320. 2 ـ هدیة العارفین 2 / 520. 3 ـ الاعلام 8 / 165. 4 ـ الحضارة العربیة الاسلامیة فی الاندلس 2 / 1374؛ میراث اسپانیای مسلمان 2 / 547. 5 ـ معجم المطبوعات العربیه 1 / 194. 6 ـ الحضارة العربیه 2 / 1374. 7 ـ میراث اسپانیایی مسلمان 2 / 549. 8 ـ الحضارة العربیة الاسلامیه 2 / 1374. 9 ـ معجم المطبوعات 1 / 194. 10 ـ الاعلام 8 / 165.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 13 / 222؛ المستدرک علی معجم المؤلفین 840؛ دایرة المعارف الاسلامیة الکبری 3 / 598؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 4 / 347.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

یحیی ـ انصاری

یحیی ـ انصاری (467 ـ 557 ه )

ابوبکر یحیی بن محمد بن یوسف انصاری غرناطی اندلسی معروف به ابن صیرفی.

ادیب، شاعر، لغوی، نحوی، مورخ، فقیه مالکی، از اهل غرناطه بود1 که در سال 467ه یا همین حدود متولد شد. وی از اعیان شعرا در دولت مرابطین که در قسمت هایی از آفریقا و اندلس حکومت داشتند ( 479 ـ 543ه ) و از مداحان امرای آنها بود و شعر را بسیار نیکو می سرود. وی در اواخر عمرش در أریوله از نواحی مرسیه اندلس ساکن شد و در همانجا در سال 557ه در نود سالگی وفات کرد. 2 برخی وفات او را حدود سال 570ه گفته اند. ابوبکر بن عربی از استادان اوست. 3 وی موشّحاتی ( موشّح نوعی از شعر که از اختراع شعرای اندلس است و شاعر در آن مقیّد به قافیه واحد نیست ) داشت. 4 بعضی از اشعار او را نیز ابن خطیب در الاحاطه فی اخبار غرناطه نقل کرده است. دیگر آثار او بدین شرح است: تاریخ فی [ الدولة ] اللمتونیه یا الانوار الجلیه فی اخبار الدولة المرابطیه،