به بیان نظرات مالک و ابوحنفیه و دیگران درباره این مسئله و مقایسه آنها با یکدیگر می پرداخت و درنهایت نظر و رأی خود را برای شاگردانش اعلام می کرد و در حقیقت روش تحقیق و مباحثه علمی را به دانشجویان ارایه و القا می نمود. 3 اسنوی و ابن قاضی شهبه نیز او را از علمای برجسته شافعی در یمن دانسته و مقام علمی و عملی وی را ستوده اند. 4 ابن ابی الخیر به دلیل وقوع پاره ای از حوادث و اختلافاتی که میان علمای یمن در بعضی از نواحی یمن رخ داد، در یک شهر سکونت نداشت و دایماً از این شهر به آن شهر منتقل می شد. یافعی و سبکی دلیل این مهاجرت را بعضی از جنگ ها و آشوب های داخلی عنوان کرده می نویسند: وی مدتی در « سِیَر » اقامت داشت؛ سپس به روستایی در اطراف یمن به نام « ذی السفال » پناه برد؛ پس از آن به « ذی اشرق » و « زبید » مهاجرت کرد؛ ولی در همه این شهرها و بلاد، دست از ترویج مذهب شافعی برنداشته و به تدریس اشتغال داشت. 5 ابن عماد حنبلی بر خلاف دیگر رجال نویسان اهل سنت، عمرانی را در فروع پیرو شافعی دانسته، اما در مذهب و عقیده حنبلی می داند. 6 به هر صورت وی را فقیهی باورع، زاهد و نیکوکار معرفی کرده اند. 7 وی در ماه ربیع الآخر سال 558ه در ذی السفال از دنیا رفت8 و آرامگاهش در همانجاست. 9 او آثاری دارد که عبارت اند از: الاحداث فی الفروع، الانتصار فی الردّ علی القدریّة الاشرار، البیان فی شرح المهذب لابی اسحاق الشیرازی در فروع، الزوائد فی الفروع، شرح الوسائل للغزالی در فروع، غرائب الوسیط للغزالی، مقاصد اللمع، مناقب الامام الشافعی، 10 مناقب احمد بن حنبل، مختصر احیاء العلوم، 11 السؤال عمّا فی المذهب من الاشکال، الفتاوی، 12 الاحترازات. 13

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیه ( ابن قاضی شهبه ) 1 / 327. 2 ـ مرآة الجنان 3 / 243. 3 ـ طبقات الشافعیة الکبری 7 / 336. 4 ـ طبقات الشافعیه ( اسنوی ) 1 / 104؛ طبقات الشافعیه ( ابن قاضی شهبه ) 1 / 327. 5 ـ مرآة الجنان 3 / 245 ـ 246؛ طبقات الشافعیة الکبری 7 / 337. 6 ـ شذرات الذهب 4 / 186. 7 ـ طبقات الشافعیه ( ابن قاضی شهبه ) 1 / 327. 8 ـ شذرات الذهب 4 / 186. 9 ـ معجم البلدان 3 / 296. 10 ـ هدیة العارفین 2 / 520 ـ 521. 1
[1] ـ معجم المؤلفین 13 / 196. 12 ـ طبقات الشافعیه ( ابن هدایه ) 210. 13 ـ طبقات الشافعیة الکبری 7 / 338.

دیگر منابع: کشف الظنون 1 / 24، 173، 264، 956، 2 / 1781 و 2009؛ تهذیب الاسماء و اللغات 2 / 278؛ سیر اعلام النبلاء 20 / 378؛ تاریخ الاسلام 38 / 277؛ الاعلام 8 / 146.

اسماعیل اسماعیلی

یحیی ـ فهری

یحیی ـ فهری (535 ـ 588ه )

ابوبکر یحیی بن عبدالجلیل بن عبدالرحمان بن مجبر فهری مرسی اشبیلی، مشهور به ابن مجبر.

ادیب و شاعر اندلسی که در سال 535ه زاده شد. 1 برخی وی را اهل فِرَّیش و برخی اهل بلش، از شهرهای اندلس می دانند؛ ولی گفته شده در اشبیلیه زندگی کرد و در مرسیه درس خواند و از استادان این شهر بهره برد. در زمان خود شاعر بی بدیل اندلس، بلکه در مغرب بود. 2 وی فردی خوش قریحه، کثیرالشعر، دارای سبک شعری قوی، قصایدی بدیع که ضرب المثل شده بودند، توصیف شده است. ابن مجبر در اشعار خود ملوک و امرا را مدح می گفت؛ 3 چنان که زمانی را در مراکش به سر برد4 و در مدح امیر یعقوب بن یوسف بن عبدالمؤمن، از ملوک موحدون مراکش ( حکومت 580 ـ 595ق )، اشعار بسیاری سرود. 5 اشعاری نیز در مدح امیر ابوعبداللّه بن سعد بن مردنیش ( 518 ـ 567ق )، از امرای اندلس داشته است. گفته شده اشعارش مشتمل بر بیش از 9400 بیت بوده است. 6 ابوعلی شلوبین7 و ابوالقاسم بن حسان8 از شاگردان او بودند. فهری در سال 588ه9 یا 587 در مراکش درگذشت. 10 اثر او دیوان شعری است که در دو مجلد بوده است. 11

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 8 / 152. 2 ـ التکلمه للکتاب الصله 4 / 183. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 215. 4 ـ الاعلام 8 / 152. 5 ـ کشف الظنون 1 / 768. 6 ـ نفح الطیب 3 / 237. 7 ـ نفح الطیب 240. 8 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 215. 9 ـ بغیة الملتمس 503؛ نفح الطیب 3 / 237. 10 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 215. 1
[1] ـ الاعلام 8 / 152.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 41 / 314 و 42 / 119؛ شذرات الذهب 6 / 484؛ فوات الوفیات 4 / 275؛ روض المعطار فی خبر الاقطار 201، 342، 343، 349، 415، 479 و 568؛ هدیة العارفین 2 / 521؛ معجم المؤلفین 13 / 204.

معصومه اخلاقی