سیر قدم نهاد؛ 6 ولی این امر بعید به نظر می رسد؛ زیرا که دوره کمال شیخ نجم الدین ( م618ه ) مدتی بعد از مرگ اثیرالدین بود، ولی این نکته مسلّم است وی در اواخر عمر به حال انقطاع و گوشه گیری از امور دیوانی بسر برد. درنهایت حاکم خلخال و ماسوله، اثیرالدین را دعوت کرد و وی بدان دیار رفت7 و در آنجا وفات نمود. تاریخ درگذشت وی را منابع با اختلاف بین سال های 563 تا 580ه ذکر کرده اند. دیوان شعر او بالغ بر 6500 بیت می باشد. 8 رکن الدین همایون فرخ ( قرن یازده هجری ) مقدمه ای بر این دیوان نوشته و در آن به معرفی شاعر پرداخته است. 9

پی نوشت ها

[1] ـ مجمع الفصحاء 1 / 1 / 374. 2 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران و زبان فارسی 1 / 107. 3 ـ تاریخ ادبیات در ایران ( صفا ) 2 / 707. 4ـ تذکرة الشعراء 210. 5 ـ لباب الالباب 407. 6 ـ تذکره ریاض العارفین 272. 7 ـ تاریخ ادبیات در ایران 2 / 707. 8 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران و زبان فارسی 1 / 107. 9 ـ الذریعه 22 / 57.

دیگر منابع: سخن و سخنوران 532؛ راحة الصدور 301 و 327؛ المعجم فی معاییر اشعار العجم 304؛ تاریخ ادبیات ایران از فردوسی تا سعدی نیمه دوم، 44 و 91؛ لغتنامه دهخدا 1 / 863؛ تذکرة مجالس النفائس 326؛ فرهنگ سخنوران 26؛ الذریعه 1 / 9 / 54 و 62؛ 2 / 9 / 435؛ فهرست نسخه های خطی فارسی 5 / 3481.

سیدمهدی حسینی عربی

اثیرالدین ـ فتوحی

اثیرالدین ـ فتوحی (میانه قرن ششم هحری)

اثیرالدین فتوحی مروزی شرف الحکماء.

اثیرالدین از معاریف و مشاهیر مرو1 و از سخن سرایان معروف دربار سلطان سنجر سلجوقی ( م552 ه ) بود. او با بزرگان عصر خویش روابط نیکویی داشت و آنان فتوحی را محترم شمرده و ستوده اند. 2 فتوحی در زادگاه خود مرو، با ادیب صابر بن اسماعیل ترمذی ( م 546ه ) مصاحبت داشت؛ ولی با انوری ابیوردی ( م 550ه ) از در دشمنی برآمد. 3 وی شعری در هجو شهر بلخ ـ که قبه الاسلامش می خواندند ـ سرود و آن را به انوری نسبت داد؛ ازاین رو انوری را از شهر اخراج نمودند و بدین مناسبت این قطعه را که راجع به هجو شهر بلخ است، در دیوان انوری می آورند. 4 اثیرالدین در نظم و نثر استاد بود و در سرودن غزل های لطیف مهارت داشت. 5 از او دیوان شعری بر جای مانده است. 6 بنا به معاصربودن فتوحی با انوری ابیوروی و
ادیب صابر، می توان مرگ وی را نیز در میانه قرن ششم تخمین زد.

پی نوشت ها

[1] ـ لباب الالباب 350. 2 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی 1 / 87. 3 ـ ریحانة الادب 4 / 295. 4 ـ مجمع الفُصحاء 1 / 2 / 1380. 5 ـ تاریخ ادبیات در ایران 2 / 688. 6 ـ الذریعه 3 / 9 / 809.

دیگر منابع: لغتنامه دهخدا 1 / 87؛ تاریخ ادبیات ایران « ادوارد براون »، کتاب دوم از مجلد دوم، 44 و 79 و 254؛ فرهنگ سخنوران 433؛ تاریخ ادبیات در ایران ( صفا ) 2 / 134 و 350.

سیدمهدی حسینی عربی

احمد ـ آبی

احمد ـ آبی (حدود 598 ه )

ابوالعباس احمد بن محمد آبی.

او اهل آبَه بود و به ادبیات عرب آگاهی داشت. ابوالعباس برای تجارت به یمن رفت و با ابوبکر سعیدی در عدن ملاقات نمود؛ سپس از آنجا به اسکندریه سفر و در آنجا اقامت نمود. در آنجا بین او و قاضی شرف الدین عبدالرحمان تعارضاتی پیش آمد که او مجبور شد در سال 566ه برای عرض شکایت نزد صفی الدین شکر به قاهره برود. عمده شکایت او از قطع درآمد مسجدی بود که در آن نماز می خواند. صفی الدین نیز به شکایت او ترتیب اثری نداد. او سرانجام در حدود سال 598ه از دنیا رفت. اثر او کتابی نحوی می باشد. 1

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 5 / 55.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 8 / 148؛ بغیة الوعاة 1 / 387؛ معجم المؤلفین 2 / 63.

محمود هیئتی

احمد ـ ابن افضل الزمان

احمد ـ ابن افضل الزمان (585 ه )

احمد بن عبدالرحمان بن وهبان شهاب الدین معروف به ابن افضل الزمان.

به جز اطلاعات اندکی درباره مرگ و اثر او، چیز دیگری در منابع یافت نشد. چنان که از اثر او که کتاب قراءة ابی عمرو باشد برمی آید وی عالم به علم قرائات بوده است. ابن افضل الزمان این اثر را به شکل قصیده تدوین کرد و شمس الدین محمد بن سعید بن طاهر بجائی و محمد بن علی مغربی آن را شرح کردند. ابن افضل الزمان در سال 585ه در مکه درگذشت. 1