مدینه می رسید. در عنفوان جوانی در مدرسه نظامیه اصفهان مشغول به تحصیل شد1 و برای شنیدن حدیث به کرمان نیز مسافرت کرد. وی از پدرش و ابویعلی ابن هبّاریه روایت کرده، 2 همچنین برخی از جزء حدیثی ابوجعفر محمد بن سلیمان بن حبیب معروف به لُوَین ( م246ه ) را از محمد بن احمد بن ماجه ابهری ( م481ه ) روایت می کند. ابن خشّاب نحوی، منوچهر بن ترکانشاه، یحیی بن زیاد، منشی کاتب، 3 ابوبکر محمد بن قاسم بن مظفّر شَهْرزوری، عبدالرحیم بن احمد بن الاخوه و برخی دیگر نیز از او روایت کرده اند. 4 او همچنین به ابوسعد سمعانی ( م562ه ) اجازه روایت داد. 5 به گفته ذهبی، ارّجانی پرچمدار شعر در مشرق زمین بود. 6 ارّجانی در شعری، خویش را شاعرترین فقها و فقیه ترین شعرا معرفی کرده است. 7 اشعار او به عربی و در غایت حسن و ملاحت و دارای مضامین بلند و حاوی معانی دقیق بود و حکایت از طبع لطیف، عقل وافر و علم و دانش او می کرد. 8 وی سِمتِ قضاوت را نیز در شهرهای شوشتر، ارجان و عسکر مکرم بر عهده داشت و درنهایت در ماه ربیع الاول 544ه در 84 سالگی در شوشتر درگذشت. 9 اثر او دیوان شعر است، اما آنچه از شعر او گردآوری شده، یک دهم اشعار او را هم تشکیل نمی دهد. 10 این دیوان که بیشتر در مدح سلاجقه و عمّال آنهاست، به دست پسرش محمد گردآوری شده11 و در سال 1307ق در 453 صفحه منتشر شد. نسخه هایی از این دیوان در کتابخانه الازهر مصر و موصل وجود دارد. آقابزرگ تهرانی می گوید نسخه دیگری از آن در کتابخانه محدث ارموی در تهران موجود است که قصایدی در حدود دویست بیت در مدح وزیر شیعی، خواجه شرف الدین انوشیروان بن خالد ( م532 در کاشان ) و اشعاری در مدح نقیب النقبا علی بن طراد زینبی ( م538ه ) آن هنگام که وزارت المسترشد عباسی ( خلافت 512 ـ 529ه ) را بر عهده داشت، آمده است. 12

پی نوشت ها

[1] ـ وفیات الأعیان 1 / 152، 154. 2 ـ المستفاد من ذیل تاریخ بغداد 73. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 210. 4 ـ الطبقات الشافعیة الکبری 6 / 53. 5 ـ الأنساب 1 / 106. 6 ـ العبر 2 / 466. 7 ـ تاریخ الاسلام 37 / 177. 8 ـ الأنساب 1 / 106؛ المستفاد 73. 9 ـ المنتظم 18 / 72. 10 ـ تاریخ الاسلام 37 / 177. 1
[1] ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 210. 12 ـ الذریعة 9 / 67.

دیگر منابع: البدایة و النهایه 12 / 226؛ النجوم الزاهره 5 / 287؛ الاشارة الی وفیات الاعیان 278؛ دُول الاسلام 282؛ معجم البلدان 1 / 144؛ الکامل فی
التاریخ 11 / 147؛ مرآة الجنان 3 / 215؛ المختصر فی اخبار البشر 3 / 22؛ تاریخ ابن الوردی 2 / 48؛ تذکرة الحفّاظ 4 / 1306؛ شذرات الذهب 4 / 137؛ الأعلام 1 / 215؛ الوافی بالوفیات 7 / 373، 378؛ طبقات الشافعیه ( أسنوی ) 1 / 63؛ کشف الظنون 1 / 775؛ ریحانة الادب 1 / 103؛ الذریعة 9 / 250؛ معجم المولفین 2 / 94.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

احمد ـ ازجی

احمد ـ ازجی (م577 ه )

ابومنصور احمد بن جمیل بن حسن بن جمیل ازجی شیبانی.

اهل بغداد بود و در محله باب ازج سکونت داشت. او ادیبی ماهر و فاضلی کامل بود و در سرودن نظم و نثر ید طولایی داشت. ابن جوزی نیز او را در ادبیات فردی ماهر دانسته است. ازجی در ماه ربیع الآخر سال 577ه درگذشت. اثر او کتابی به نام مقامات می باشد که این کتاب در مقابل کتاب مقامات حریری است. 1 این کتاب به صورت نظم و نثر تنظیم شده و فرزندش یوسف آن را روایت کرده است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 2 / 282. 2 ـ الوافی بالوفیات 6 / 293.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 1 / 184.

محمود هیئتی

احمد ـ اسوانی

احمد ـ اسوانی (م562 ه )

ابوالحسین احمد بن علی بن ابراهیم بن زبیر أسوانی غسانی رشید مصری.

کاتب، شاعر، فقیه، نحوی، لغوی، عروضی، مورخ ،، منطقی، مهندس و آشنا با پزشکی و موسیقی و نجوم. وی در أسوان به دنیا آمد شد و به مصر مهاجرت کرد. او در آنجا اقامت نمود و به سلاطین آنجا پیوست. وزیران دربار را مدح نمود و اشعاری در رثای ظافر سرود که موجب تقرب وی نزد دربار گردید. او سپس به همراه نامه ای به یمن فرستاده شد و مدتی قضاوت آنجا را به عهده داشت که به « قاضی قضاة یمن و داعی دعاة الزمن » ملقب گردید. ابوالحسین پس از اینکه در یمن موقعیت خود را مستحکم دید ادعای خلافت کرد و عده ای را نیز با خود همراه نمود و سکه ای به نام او که در یک طرف آن قسمتی از سوره توحید و در طرف دیگر نام او بود ضرب شد. پس از ادعای خلافت ابوالحسین، امیر طرخان که بین او و ابوالحسین کدورتی از قبل نیز وجود داشت، دستور داد او را دستگیر کرده و به دارالاماره بردند و در