احمد ـ شَنْتَمْریاحمد ـ شَنْتَمْری (حیات 553ه )

ابوالعباس احمد بن عبدالعزیز بن هشام فهری شنتمری یابُری اندلسی.

وی در اصل اهل یابُرَه از شهرهای غربی اندلس بود. حدیث را از محضر استادانی همچون خلف بن ابرش، ابوعلی غسانی و محمد بن سلیمان شنید. فهری افزون بر حدیث، علم قرائت و نحو در فنون دیگری ازجمله شعر، کتابت، عروض و حل معما نیز دستی داشت. سروده هایش نیکو بود و از فصاحت و بلاغت خاصی برخوردار بود. سیوطی پاره ای از اشعار وی را ذکر کرده است. از شاگردان او می توان پسرش عبدالعزیز و ابن زرقاله را یاد کرد. تاریخ دقیق درگذشت وی معلوم نیست؛ اما تا سال 553ه زنده بوده است. آثار وی عبارت اند از: شرح شواهد الایضاح، ارجوزة فی النحو و شرحها، ارجوزة فی الغریب، ارجوزة فی القراآت، ارجوزة فی الخطّ. 1

پی نوشت ها

[1] ـ بغیة الوعاة 1 / 325 ـ 326.

دیگر منابع: کشف الظنون 1 / 213؛ هدیة العارفین 1 / 85؛ معجم المؤلفین 1 / 276؛ روضات الجنات 1 / 301.

اسماعیل اسماعیلی

احمد ـ شهرستانی

احمد ـ شهرستانی (حیات 537 ه )

ابوالعباس احمد بن محمد بن محمد بن نقیب شهرستانی ملقب به ابن نقیب بغدادی.

در تکریت به دنیا آمد و در همانجا رشد و تربیت یافت؛ سپس راهی بغداد شده و به فراگیری فقه شافعی روی آورد و نحو و لغت را از شیخ معروف بغداد ابومنصور موهوب جوالیقی ( م539ه ) فرا گرفت. حدیث را نیز از برخی مشایخ بغداد شنید. کمال الدین عبدالرحمان بن محمد بن عبیداللّه انباری نحوی ( م577ه )، کتاب فتیا فقیه العرب ابن فارس رازی قزوینی ( م395ه ) را که مجموعه ای از واژگان فقهی است که از فقیهان پرسیده می شود، در سال 531 نزد احمد شهرستانی خوانده است. شهرستانی در 537ه عهده دار امور حسبه بغداد گردید و رفتاری نیکو داشت. وی در شعر نیز دستی داشت. صفدی ابیاتی از سروده های او را یادآور شده و تصنیفاتی را نیز به وی نسبت داده، اما از آنها نام نبرده است. 1 ابن نجار و همچنین صفدی در جای دیگری
می گویند سال در 537 برادرش ابوالحسن علی بن نقیب، در امور حسبه بغداد، نایب ابوالعباس کرخی شد. 2

پی نوشت ها

[1] ـ الوافی بالوفیات 8 / 119. 2 ـ ذیل تاریخ بغداد 4 / 56؛ الوافی بالوفیات 22 / 85.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 1 / 388؛ معجم المؤلفین 2 / 166.

اسماعیل اسماعیلی

احمد ـ صابونی

احمد ـ صابونی (م 580ه )

ابومحمد احمد بن محمود بن ابی بکر صابونی نورالدین بخاری.

برخی محل ولادت صابونی را بخارا دانسته اند؛ اما از زمان ولادت، کودکی، بالندگی و تحصیلات وی سخنی به میان نیاورده اند. ابومحمد را از علمای کلام و فقه حنفی معرفی کرده و گفته اند لقب صابونی به دلیل اشتغال او در حرفه صابون سازی و فروش آن بوده است. 1 وی در زندگی علمی خود شاگردانی نیز داشت که از آن جمله شمس الائمه کردری در فقه است. او در سال 580ه در بخارا درگذشت و در مقبره قضات سبعه به خاک سپرده شد. 2 آثار وی که در زمینه اصول به نگارش درآمده اند عبارت اند از: الکفایة فی الهدایه3 که در کتابخانه اوقاف بغداد موجود است و به نام عقیده صابونی شناخته می شود؛ البدایه، المغنی، 4 خلاصة کشف الغوامض فی احوال الانبیاء. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 1 / 253. 2 ـ جواهر المضیئه 1 / 328. 3 ـ کشف الظنون 2 / 1499. 4 ـ معجم المولفین 2 / 171. 5 ـ فهرست نسخه های خطی فارسی 6 / 4453.

دیگر منابع: ایضاح المکنون 6 / 371.

احسان آذر کمندللّه

احمد ـ صنهاجی

احمد ـ صنهاجی (48
[1] ـ 536ه )

ابوالعباس احمد بن محمد بن موسی بن عطاءاللّه صَنهاجی معروف به ابن عَریف.

فقیه، محدث و صوفی مشهور اندلسی که در ماه جمادی الاولی سال 481ه متولد شد. 1 اصل او از قبیله صنهاجه و خود از مردم مریه بود. پدر وی اهل طنجه بود و ابن عریف را در آغاز نوجوانی به سبب