را متوسط دانسته است. 8 رجال شناسان او را فردی راستگو دانسته و حسن معاشرت وی را ستوده اند. 9 ابوالعباس در کوفه و بغداد تدریس داشت و شاگردان بسیاری را تربیت کرد که از آن میان می توان به افرادی چون مسمار بن عُویس، نصراللّه بن محمد و ابوالحسن بن مقیّر اشاره کرد. مسلی درنهایت در 55710 یا 559ه در کوفه از دنیا رفت11 و دو اثر به نام های المسائل الکوفیة للمبادیة الکرخیه در موضوع نحو12 و الامثال در موضوع حدیث از خود بر جای گذاشت. 13

پی نوشت ها

[1] ـ بغیة الوعاة 1 / 395. 2 ـ الانساب 5 / 296. 3 ـ اللباب فی تهذیب الانساب 3 / 212. 4 ـ الجواهر المضیئة 1 / 348. 5 ـ الوافی بالوفیات 8 / 231. 6 ـ الانساب 5 / 296. 7 ـ الوافی بالوفیات 8 / 231. 8 ـ تاریخ الاسلام 38 / 217. 9 ـ بغیة الوعاة 1 / 395. 10 ـ تاریخ الاسلام 38 / 217. 1
[1] ـ الوافی بالوفیات 8 / 231. 12 ـ الجواهر المضیئه 1 / 348. 13 ـ الانساب 5 / 296.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 20 / 393؛ تبصیر المنتبه 4 / 1365؛ الاعلام بوفیات الاعلام 2 / 375؛ کشف الظنون 2 / 1670؛ معجم المؤلفین 2 / 199.

پژوهشکده

احمد ـ مَسِیلی

احمد ـ مَسِیلی (حدود 540 ه )

ابوالعباس احمد بن محمد بن سعید بن حرب مسیلی.

ساکن اشبیلیه اندلس و از قرّاء معروف این شهر بود و توجه جدی به حدیث نیز داشت. 1 وی به دیگران نیز قرائت آموزش می داد. 2 از استادان او می توان به سلیمان بن نجاح مقرّئ اموی ( م496ه )؛ حازم بن محمد، محمد بن یحیی بن مزاحم انصاری ( م502ه )، علی بن خلف بن ذی النون عبسی ( م478ه ) و خلف بن ابراهیم بن خلف قرطبی ( م 511 ه ) اشاره کرد. از شاگردان او نیز می توان از نجبة بن یحیی بن خلف ( م591 ه )، عبدالعزیز سمانی، عبدالمنعم بن یحیی بن خلف ( م586ه ) و ابوبکر بن خیر بن عمر ( م 575ه ) که جمیع روایات و تألیفات خودش را به او در ماه جمادی الآخر 539 اجازه داد، نام برد. التقریب فی القرائات السبع تألیف مسیلی است. 3

پی نوشت ها

[1] ـ التکملة لکتاب الصله 1 / 46 ش 135. 2 ـ تاریخ الاسلام 36 / 492 ش 406. 3 ـ غایة النهایة 1 / 115.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 7 / 402 ش 3402؛ معجم المؤلفین 2 / 106.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

احمد ـ مطرزیاحمد ـ مطرزی (قرن ششم هجری)

ابوالفضائل احمد قوامی مطرزی گنجوی خبّازی.

در نام وی اختلاف است. حاجی خلیفه او را جمال الدین محمد بن ابی بکر مطرزی خوانده1 و برخی از معاصران نامش را محمد یا احمد مطرزی ملقب به استادالشعرا نوشته اند. 2 هدایت بنا بر نقلی او را عموی نظامی گنجوی دانسته و نوشته است: « وی از شاعران ماهر و چیره دست قرن ششم هجری بود و در صنایع و بدایع سخن، استادی تمام به شمار می رفت ». 3 صفا نیز در تحقیقات خود آورده است:

وی در زمره شاعران و گویندگان بنام این دوره بود و معتقد است مطرزی همانند شاعران معروفی همچون ابوالعلاء گنجوی، فلکی شروانی، خاقانی شروانی و نظامی گنجوی، بنیانگذار کار نو و جدیدی از هر نظر در ادب فارسی بوده اند؛ چه اینکه سبکی که این دسته از سرایندگان در این عصر و دوره ابداع کردند، کاملاً با سبک شاعران عراق و خراسان و به طور عموم مشرق متفاوت بوده است. 4

به هر حال قوامی از شاعران دربار اتابک قزل ارسلان ( 58
[1] ـ 587 ) بود5 و اشعار متنوعی در زهد و مواعظ و معارف دارد. 6 برخی نوشته اند: « میان شاعر و حکیم سوزنی، از سرایندگان مشهور آن دوره، مهاجات بوده است ». 7 از مطرزی دیوان شعری با عنوان دیوان گنجوی یا مطرزی نزدیک هفت هزار بیت به یادگار مانده است؛ 8 گرچه امروزه اندکی از آن در دست است. 9 به علاوه اثر دیگری با عنوان صنایع الاسحار فی بدایع الاشعار که به القصیدة المصنوعة القوامیّه نیز شهرت دارد، بر جای مانده است. به نوشته آقابزرگ، شاعر در این کتاب جمیع صنایع و بدایع شعری را آورده و بیشتر آن در مدح قزل ارسلان است و میرزا فضل اللّه بدایع نگار آن را شرح کرده و بدایع الاشعار نامیده است و در 1336 در مشهد رضوی به چاپ رسیده است. 10 اما حاجی خلیفه علاوه بر آنکه نام کتاب را بدائع الاسحار فی صنائع الاشعار نوشته شرح آن را که به زبان فارسی است، به فردی به نام محمود بن عمر نجاتی نیشابوری نسبت داده است. 11

پی نوشت ها

[1] ـ کشف الظنون 1 / 229. 2 ـ ریحانة الادب 4 / 494. 3 ـ مجمع الفصحاء 1 / 3 / 1706. 4 ـ تاریخ ادبیات در ایران 2 / 333 و 342. 5 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران 1 / 108. 6 ـ ریحانة الادب 4 / 494. 7 ـ مجمع