و تاريخى و آفرينش منظور نظر است).

عبارت- سَمِنَت الإبلُ- يعنى شتران را اثرى و نشانه‌اى از فربهى است. و- أَثَرْتُ‌ البعيرَ- در كف پاى شتران اثرى نهادم كه در راه رفتن آن اثر، رفتن و بودن آنها را در آن مكان نشان مى‌دهد.

بنابر اين به آهنى كه با آن كف پاى شتران را داغ مى‌كنند- مِئَثَرَة- گويند و اصطلاح- أَثَرُ السّيف نشانه‌اى از خوبى و جوهر و جلاى شمشير است. چنانچه گويند:- سيف‌ مأثور- و همينطور- أَثَرْتُ‌ العلم- يعنى آن علم را روايت كردم.

- آثُرُهُ‌ أَثْراً و أَثَارَةً و أُثْرَةً- اثرش را دنبال كردم، و عبارت- أَثارَةٍ مِنْ عِلْمٍ‌- كه- أثرة- هم خوانده شده، چيزى است كه روايت يا بازگو و يا نوشته مى‌شود و از آن اثرى باقى مى‌ماند- المَآثِر- هم چيزى است از مكارم و بزرگوارى انسان كه بازگو و روايت مى‌شود، كلمه الأثر بطور استعاره براى فضل، و بزرگى و ايثار و از خود گذشتگى است و- آثرته- نيز به همان معنا است چنانكه در آيات زير:

(وَ يُؤْثِرُونَ‌ عَلى‌ أَنْفُسِهِمْ‌- 9/ حشر) و (تَاللَّهِ لَقَدْ آثَرَكَ‌ اللَّهُ عَلَيْنا 91/ يوسف) و (بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَياةَ الدُّنْيا- 16/ اعلى) و در حديث‌

«سيكون بعدى أثرة».

يعنى پس از مرگ من بعضى از شما خود را بر ديگرى مقدّم خواهد داشت.

الإِسْتِئْثَار: چيزى را مخصوص به خود دانستن و ديگرى را از آن بى‌بهره كردن. اسْتَأْثَرَ اللّه بفلان- كنايه از مرگ اوست كه در حقيقت يك نوع برگزيدگى و شرافت است كه خداى تعالى او را بر مى‌گزيند و به سوى خود مى‌خواند.

- رجل‌ أَثِرٌ- او نيكى را بر ياران خويش ترجيح مى‌دهد. لحيانى‌[1] مى‌گويد:

اصطلاحات‌ آثِراً مّا- و- أَثِراً مّا و- آثِرَ- يعنى ذى‌ أَثِير- و به يك معنى است.

أثل‌

: خداى مى‌فرمايد (ذَواتَيْ أُكُلٍ خَمْطٍ وَ أَثْلٍ‌ وَ شَيْ‌ءٍ مِنْ سِدْرٍ قَلِيلٍ‌[2]- 16/ سباء)

[1] ابو الحسن علىّ بن مبارك لحيانى دانشمند نحوى و لغوى از شاگردان كسائيست كه به غلام كسائى هم موصوف است، قاسم بن سلام از شاگردان اوست و كتاب( النّوادر) از تأليفات او، متوفّى در قرن سوّم هجرى قمرى است.

[2] خمط درخت بدون خار، هر ميوه تلخ، و تلخى هر چيز است، سدر- جمعش سدور، درختى است كه ميوه آنرا بنق و كنّار گويند مانند نخل بلند است. أثل، درختى است با چوب محكم كه در كنار. نهرها مى‌رويد( صح- اس).