عوض حرف محذوف اصلى آن است و در آيه (يا أُخْتَ هارُونَ- 28/ مريم) خطاب خواهر بودن
مريم به هارون از جهت همسان بودن در صلاح، و شايستگى است نه در خواهر بودن نسبى[1]. دارند آنها نيز بهمان علّت عاطفى
برادر خطاب شدهاند، هر چند كه برادر نسبى نباشند و همين طور آيات زير:
(وَ إِلى ثَمُودَ أَخاهُمْ- 73/ اعراف) و (وَ إِلى عادٍ أَخاهُمْ- 65/ اعراف) و (وَ إِلى مَدْيَنَ أَخاهُمْ-
85/ اعراف) و امّا در آيه (وَ ما نُرِيهِمْ مِنْ
آيَةٍ إِلَّا هِيَ أَكْبَرُ مِنْ أُخْتِها- 48/ زخرف) از اين
جهت در آن آيه، آيات طبيعى به خواهر تشبيه شدهاند كه در صحّت و روشنى و صدق
مشتركند. پس عبارت (أكبر من اختها) كه قسمتى از آيه است ضمير (ها) به آيات و آيه
قبل بر مىگردد. كه گوئى همه آيات از يك اصلند و ناميدن (اخت) براى آيات از نظر
شباهت در روشنى مفهوم آنهاست.
و همينطور در آيه (كُلَّما دَخَلَتْ أُمَّةٌ
لَعَنَتْ أُخْتَها- 38/ اعراف) هر قومى و امّتى كه داخل دوزخ مىشوند به پيشوايان و
سران دنيائى خود كه باعث گمراهيشان بودهاند نفرين مىكنند زيرا در كفر و ظلم
همانند بودهاند و اين معنى در آيه (أَوْلِياؤُهُمُ
الطَّاغُوتُ- 357/ بقره) اشاره شده است.
تَأَخَّيْتُ، كه به معنى تحرّيت، يعنى
هماهنگ بودن و هم هدف بودن كه به صورت استعاره به كار رفته و همان قصد و هدف مشترك
برادر براى برادر ديگر است.
گاهى هم از واژه إخوه معنى ملازمت و همراهى نمودن استفاده مىشود.
عبارت- أَخِيَّة
الدّاية- حلقه و ريسمانى است كه حيوان را با آن به زمين مىبندند.
[1] هارون برادر حضرت موسى هزار سال قبل از حضرت مريم بوده لذا
خطاب نمودن( يا أُخْتَ
هارُونَ) به مريم از
جهت اين است كه در پاكى و شايستگى همسنگ اوست كه به او مىگويند تو با اين
پاكدامنى چگونه فرزنددار شدهاى؟
آيات بعد مؤيّد اين مطلب است. حيات دنيا و آخرت را سنائى عارف
گرانقدر اينطور توصيف كرده است: