صورت (الف و لام) دارد و تثنيه و جمع هم دارد، لفظ (آخر) در ميان كلماتى شبيه بخود ذكرش بودن (الف و لام) جايز شده است.

تأخير: در برابر تقديم بكار مى‌رود، مثل آيات (بِما قَدَّمَ وَ أَخَّرَ- 130/ قيامت) و آيه (إِنَّما يُؤَخِّرُهُمْ‌ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الْأَبْصارُ- 42/ ابراهيم) و آيه (رَبَّنا أَخِّرْنا إِلى‌ أَجَلٍ قَرِيبٍ‌- 44/ ابراهيم) مى‌گويند: بعته بأخرة- آنرا با تأخير مدّت فروختم، و مثل كلمه- بنظرة[1] و همينطور در محاوره گويند- أبعد اللّه الأخر- يعنى خداى او را فضيلت و برتريى دور گرداند و يا او را از همراهى حقّ و رسيدن به حقّ دور دارد.

أدد

: إِدّ كار ناروا و پر غوغا و يا سخنى كفر آميز و بس عجيب، در آيه (لَقَدْ جِئْتُمْ شَيْئاً إِدًّا- 89/ مريم) يعنى كارى زشت كه باعث سر و صدا است انجام داده‌اى.

عبارت- أَدَّتِ‌ النّاقة تَئِدُّ- فغان و ناله آن شتر شدّت گرفت.

الأَدِيد: غوغا و سر و صدا گفته‌اند كلمه- أُدّ- يا از- ودّ- يعنى دوستى و يا از همين ريشه (ادّ) سر و صداى ناروا گرفته شده است.

أدي‌

: أداء به حق وفا كردن و پرداختن به حقّ، مانند پرداخت خراج و جزيه و رد كردن امانت، چنانكه در آيات (فَلْيُؤَدِّ الَّذِي اؤْتُمِنَ أَمانَتَهُ‌- 283/ بقره) و (إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ‌ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى‌ أَهْلِها- 58/ نساء) و (وَ أَداءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسانٍ‌ 178/ بقره) اشاره شده است.

اصل كلمه- اداء- از- الأداة- گرفته شده يعنى وسيله و ابزار چنانكه مى‌گويند: أدوت تفعل كذا- يعنى وسائلى كه بايستى با آنها كار كنى تهيّه كردى و

[1] نظرة- در قرآن به معنى مهلت و مدّت و زمان داشتن بكار رفته است. در آيه( وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‌ مَيْسَرَةٍ- 280/ بقره) يعنى اگر وامدارى يا بدهكارى به ناتوانى و تنگدستى افتاد او را مهلت بايد داد تا به توان خويش برسد و از عهده برآيد چنانكه پيامبر6 فرمود: كسيكه به مستمندى مقروض، ممهلت دهد و يا از او در گذرد و وامش را ببخشد در قيامت در كنف رحمت حقّ خواهد بود و اگر بر او سخت گيرد خداوند گورش را بر او تنگ گرداند.( مجمع).