: إِرَم نشانه ايست ساخته شده از سنگ كه بر
بلندىها بنا مىكنند جمع آن (آرام) و آن سنگ را هم (أُرَّم) گويند.
همينطور انسان بسيار خشمگين و چهره برافروخته را به سنگ داغ كه
مىسوزند تشبيه كردهاند- يحّرق الارّم- (از خشم سنگهاى داغ را نيز مىسوزاند) و
آيه (إِرَمَ ذاتِ الْعِمادِ- 7/ فجر) اشاره به ستونهاى
زرين و بلند و برافراشته است و جمله- ما بها
أَرِمٌ و أَرِيمٌ- احدى آنجا نيست و بيشتر به
صورت منفى بكار مىرود چنانكه مىگوئى- ما بها ديّار- احدى در آنجا نيست كه منظور
ساكنين در آن خانه است.
أزز
: در اين آيه قرآن (تَؤُزُّهُمْ أَزًّا- 83/ مريم) يعنى: (شياطين) ايشان را به
گناه و غرور مىفريبند و آنچنان به گناهكارى وا مىدارند كه مانند ديگ جوشان به
غليان و شورش عمل مىكنند.
روايتى در باره حالت پيامبر 6 به هنگام عبادت آمده است كه
«يصلّى و لجوفه أَزِيزٌ كأزيز المرجل».
(يعنى پيامبر 6 در حالت نماز اندامش چون هيجان و جوشش آب مرتعش
مىشد و خشيت خداى، او را لرزان و مضطرب مىساخت)[2].
عبارت- أَزَّهُ-
از كلمه هزّه- كه آنهم به معناى ارتعاش است بليغتر است.
أزر
: أَزْر اصلش از إزار: به معنى لباس است، إِزَار و
إِزَارَة و مِئْزَر از همين واژه است.
[1] اراك درختى است كه برگها و شاخههايش بسيار متراكم، ميوهاش
مانند انگور خوشهاى و چوبش چون نى تو خالى است و از نظر نرم بودن از چوبش مسواك
مىسازند، شتران به خوردن شاخه و ميوه اراك مشتاقاند كه گاهى از خوردن زياد آن
مريض مىشوند. شعرا در وصف درخت اراك اشعارى سرودهاند( اس- نف).
[2] خداوند در باره علماء مىفرمايد:( إِنَّما يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ 28/ فاطر) يعنى آنهايند كه مجذوب شكوه و
عظمت آفريدگار مىشوند و حالت خشيت يعنى جذب عظمت خدا شدن بآنها دست مىدهد در اين
صورت پيامبر6 به طريق اولى مشمول آيه فوق است. به ويژه در حال نماز كه در حديث
بالا به آن اشاره شده، پيامبر6 و اولياى خدا در نماز كه نزديكترين عمل، و وسيله
تقرّب خداست مسلّما با چنان حالتى در معراج عبادت قرار مىگيرند.