هستند كه با جوانه زدن پر بار مى‌شوند و سپس با آن برگ و بار فراوان، زراعت را تقويت مى‌كنند.

آزَرْتُهُ‌ فَتَأَزَّرَ: او را يارى كردم و تقويت شد، و- هو حسن‌ الأَزْرَة: يار نيكوئى است و- أَزَرْتُ‌ البناء و آزَرْتُهُ‌: پايه‌هاى بنا را محكم كردم و- تأزّر- النبات- آن گياه بلند و قوى شد، و- وازرته و آزرته- وزيرش شدم، كه اصلش با (واو) است و- فرس آزر- اسبى كه سپيدى پاهايش تا زير شكمش ادامه دارد.

و آيه (إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ لِأَبِيهِ‌ آزَرَ- 74/ انعام) گفته اسم پدرش (تارخ) است و به صورت (آزر) معرّب شده‌[1] و باز گفته‌اند معناى آزر در زبانشان به معنى (گمراه) بوده است.

أزف‌

: در آيه (أَزِفَتِ‌ الْآزِفَةُ- 57/ نجم) يعنى قيامت نزديك شد.

واژه‌هاى- ازف- و- افد- در معنى به هم نزديكند، امّا ازف به كمى وقت و تنگى زمان تعبير شده است، و- أَزِفَ‌ الشّخوصُ و الأَزَف‌ به معنى تنگى وقت است براى اينكه گفته شده زمان قيامت نزديك است، و لذا به (ساعه) تعبير شده است.

خداى فرموده (أَتى‌ أَمْرُ اللَّهِ‌- 1/ نحل) از اين جهت به لفظ ماضى (أتى) بيان شده است كه نزديكى زمانش را مى‌رساند و زمان ماضى به زمان حال پيوسته است و در اين باره آيه (وَ أَنْذِرْهُمْ يَوْمَ الْآزِفَةِ- 18/ فاغر) بهمان معنى آمده است.

أسس‌

: (أَسَّسَ‌[2] بُنْيانَهُ‌: به جهت آن بنا پايه‌هائى كه مانند ستونهاست قرار داد كه‌

[1] در باره معرّب شدن( تارخ) از- آزر- كه راغب اصفهانى بآن اشاره كرده است، جواليقى و ساير معرب نويسان نيز معتقدند كه كلمه( مورّخ) و تاريخ هم از كلمات( ماه روز) فارسى گرفته شده كه البتّه در باره تاريخ اقوال ديگر هم ذكر كرده‌اند، كسانيكه مورّخ را معرّب ماه روز مى‌دانند:

ازهرى در تهذيب اللّغه و خوارزمى در مفاتيح العلوم و ص 89 المعرب من الكلام الاعجمى على حروف المعجم از ابو منصور جواليقى.

[2] از اين واژه سه آيه در قرآن ذكر شده كه هر سه در باره تأسيس و پايه گذارى بناهاى مادى و. معنوى است و راغب در ذيل اين واژه فقط از يك آيه دو كلمه آنرا ذكر كرده است آيات آن چنين است( فَمَنْ أَسَّسَ بُنْيانَهُ عَلى‌ تَقْوى‌ مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٍ خَيْرٌ أَمْ مَنْ أَسَّسَ بُنْيانَهُ عَلى‌ شَفا جُرُفٍ هارٍ- 109/ توبه) اين آيه تشبيهى است با مقايسه دو شخصيّت و دو روح 1- با تقوا و ديگرى دنيا پرست، كسيكه انگيزه تجسّم شخصيّتش بر تقوا و رضاى خدا است نيكوتر است يا كسيكه شخصيّتش مانند بنائى است كه بر پرتگاه لرزان و ريزانى بنا شده است.

و آيه دوّم كه مثال عينى آن است، در همين سوره اشاره به مسجدى است كه بر اساس تقوى و تقرّب به خدا بنا شده و خداوند پيامبر را مأمور مى‌كند كه در آنجا نماز بگذارد، و ديگرى مسجد( ضرار) كه بر اساس حسادت و نفاق ساخته شده بود و خداوند به پيغمبر مى‌فرمايد( لا تَقُمْ فِيهِ أَبَداً- ... لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوى‌ مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِيهِ‌- 108/ توبه) كه اين خود نمونه و سنّتى است كه در هر زمان امور خالص بر پايه تقوا را از مسائلى كه با ريا و خود نمائى يا از روى كينه و دنيا خواهى انجام مى‌شود براى انسانها در تمام تاريخ سرمشق باشد.