و- الأَكُولَة من الغنم- گوشتى از گوسفندان كه خورده مى‌شود و- الأَكِيل‌- پر خور مُؤَاكِل‌- يعنى گول و كودن و كسى كه سربار ديگران است كه بطور استعاره بكار رفته است، و- فلان مؤكل و مطعم بصورت استعاره بهمان معناست- و ثوب ذو أكل- پارچه دست بافت، و ريز بافتى كه تار و پودش از پشم و پنبه ريسيده شده باشد و- التّمر مَأْكَلَة للفم (گوشت كباب چنچه يا خرمائى كه براى خوردن آماده است).

خداى تعالى فرمايد: (ذَواتَيْ‌ أُكُلٍ‌ خَمْطٍ- 16/ سبا) يعنى ميوه‌هايشان تلخ و نارس است كه به بهره و نصيب نيز تعبير شده است، چنانكه مى‌گويند- فلان ذو اكل من الدّنيا- يعنى او از دنيا نصيب و بهره مادى دارد و عبارت فلان استوفى أكله- كنايه از اينكه اجلش فرا رسيده و نصيبش را از عمر خويش برده است، و همچنين بطور كنايه مى‌گويند:- أَكَلَ‌ فلان فلانا- يعنى غيبتش كرد و گوشتش را خورد، چنانكه خداى تعالى فرمود: (أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ‌ يَأْكُلَ‌ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتاً- 12/ حجرات) كه در همين معنى است، و گوشت مرده خوردن بصورت كنايه بيان شده شاعر گويد:

و عبارت- و ما ذقت أكلا- يعنى خوراكى را نچشيده‌ام، گاهى- أَكْل‌ به بخشيدن و انفاق مال تعبير شده است، زمانى كه خوردن آن مال بزرگتر از چيز است كه در آن نياز به مال باشد، مانند آيات (وَ لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِلِ‌- 88/ بقره) و (إِنَّ الَّذِينَ‌ يَأْكُلُونَ‌ أَمْوالَ الْيَتامى‌ ظُلْماً- 10/ نساء) منظور از خوردن مال به باطل، صرف آن مال در راهيست كه با حقّ منافات دارد، و آيه (إِنَّما يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ ناراً- 10/ نساء) تنبيه و اشاره است به باطل خوردن مال كه ايشان را به سوى آتشى سوق‌

[1] مصراع دوّم اين شعر كه زمخشرى آنرا در اساس البلاغه نقل كرده است اينست، نام شاعر ممزّق است كه به نعمان مى‌گويد: