امّا واژه- امان- گاهى اسم است و براى حالتى كه بر انسان در امنيّت حاصل مى‌شود بكار مى‌رود، گاهى بچيزى كه باعث امنيّت مى‌شود نيز امان- گويند مانند سخن خداى تعالى كه فرمود: (وَ تَخُونُوا أَماناتِكُمْ‌- 27/ انفال)- يعنى به چيزهايى كه بر آنها ايمن بوديد خيانت كرديد.

و در آيه (إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَةَ عَلَى السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ‌- 72/ احزاب) گفته شده- أمانة- در اين آيه، توحيد و عدالت و حروف تهجّى و عقل است، امّا- أمانة- در اين آيه به معنى عقل صحيح است زيرا عقل همان چيزى است كه با داشتن آن، توحيد و يكتا پرستى و شناخت توحيدى حاصل‌[1] مى‌شود، و عدالت جارى مى‌گردد، حروف تهجّى (كه همان اساس و مبادى آموزش هر زبانى است) هم با عقل و خرد آموخته مى‌شود.

تمام علومى كه لازمه مقام انسانى است با عقل فراهم آيد و همه كارهايى كه شايسته بشر است نيز به وسيله عقل انجام مى‌پذيرد و انسان با داشتن عقل و خرد، فضيلت و برتريش بر بسيارى از مخلوقات و آفريده‌ها به انجام مى‌رسد و اثبات مى‌شود.

آيه (وَ مَنْ دَخَلَهُ كانَ‌ آمِناً- 97/ آل عمران) يعنى ايمنى و مصونيت از عذاب آتش.

و گفته‌اند: ايمن از بلاهاى دنيائى به اشخاصى كه در باره آنها در آيه (إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ بِها فِي الْحَياةِ الدُّنْيا- 55/ توبه) اشاره شده است و نيز گفته‌اند آيه (وَ مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً- 97/ آل عمران) لفظش خبر است و معنايش امر، ايمن مى‌شوند از بركنده شدن و نيز ايمن در حكم خدا چنانكه مى‌گوئى هذا حلال، و هذا حرام- يعنى‌

[1] در حديثى از پيامبر6 روايت شده است كه فرمود: عقل آن حقيقتى است كه انگيزه پرستش خداى رحمان وسيله بدست آوردن پاداش و فرجام و بهشت جاويدان است.

العقل ما عبد به الرّحمن و اكتسب به الجنان.

حضرت امام صادق( ع) فصل رسايى در ماهيّت و حقيقت عقل با استناد به تمام آيات قرآن و مشابهت و تمايز واژه‌هاى( عقل، لب، حجر و نهى) بيان فرموده است و در جلد اوّل اصول كافى تمام روايات نقل شده است كه براستى بايد از دانشمند كم نظيرى مانند ابو جعفر محمّد بن يعقوب اسحق كلينى رازى به خير ياد كرد كه چنين اثر گرانبهايى را بيادگار گذاشته است.