(اين دو شخصيّت مدّتى را در مجالست و درك حضرت صادق گذرانده‌اند.

(ج 1/ تاريخ المذاهب الفقهيّه).

پايان دوره تفسير اسرائيليات و آغاز دوران عقل گزينى‌

تغيير حكومتها (از خلفاء راشدين به بنى اميّه و بنى مروان و سپس بنى عبّاس) بخصوص بعد از دوران پنج ساله زمامدارى علىّ بن أبي طالب (ع) كه پايان بر قداست و عدالت گسترى حكومت اسلامى بود (براى اثبات اين موضوع به تواريخ يعقوبى- مروج الذّهب- ابن اثير رجوع شود) اختلافات عقيدتى در مسائل حكومتى به ويژه اوج گرفتن عقايد معتزله، اشاعره و خوارج كه همگيشان از آيات قرآنى براى اثبات نظرات خود استدلال مى‌نمودند، نوعى نياز شديد را براى كشف حقايق در مورد آن مسائل بصورتى گسترده در جامعه اسلامى ظاهر ساخت، مجالس بحث و مناظره كه نتيجه قهرى حكومتهاى ستمگرايانه اموى و مروانى و عبّاسى بود در تمام شهرها و غالبا در مساجد تشكيل مى‌شد و پرسشهائى را در