اختيار است نقض نمى‌كند.

همچنين عبارت- ناقة أووب- يعنى شترى تندرو كه دستانش بسرعت تا مى‌شود و برمى‌گردد.

أيد

: خداى فرمايد: (أَيَّدْتُكَ‌ بِرُوحِ الْقُدُسِ‌- 110/ مائده) كه وزن- فعّلت- از- الأيد- است، يعنى نيروى شديد، و آيه (وَ اللَّهُ‌ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهِ مَنْ يَشاءُ- 13/ آل عمران) يعنى تأييدش را فزونى مى‌دهد. صيغه‌هاى ماضى و مضارع و مصدرش چنين است:

إِدْتُهُ‌، أَئِيدُهُ‌، أَيْداً- مثل- بعته، أبيعه، بيعا و صيغه‌ أَيَّدْتُهُ‌، هم براى زيادتى و فزونى بكار مى‌رود، آيه (وَ السَّماءَ بَنَيْناها بِأَيْدٍ- 47/ ذاريات) آسمان را با نيرو و قدرت بنا كرده‌ايم، گفته مى‌شود:

له آد- يعنى او نيرومند است، كار بزرگ را هم، مُؤَيَّد- گويند.

إِيَاد الشّي‌ء- يعنى چيزى كه آن را نگاه مى‌دارد، از اين اسم- أيدتك بر وزن- أفعلت- نيز ساخته مى‌شود. زجاج ; مى‌گويد: جايز است كه وزن آن- آيدت- باشد مانند- فاعلت- همچون- عاونت، نه- أفعلت كه در بالا گفته شد و آيه قرآن (وَ لا يَؤُدُهُ حِفْظُهُما- 255/ بقره) (يعنى حفظ آسمانها و زمين خداى را دشوار و سنگين نيست).

اصل اين واژه از- الأود و آد، يئود، أودا و إيادا- است يعنى آن را سنگين كرد بر وزن- قال، يقول، قولا.

و- أدت، مثل، قلت است كه بر متكلّم وحده بكار مى‌رود معنى حقيقى آده، عوّجه است يعنى در اثر سنگينى آنرا كج كرد و از جاى كند.

أيك‌

: أَيْك‌ درخت پر شاخ و برگ و متراكم، آيه (وَ إِنْ كانَ أَصْحابُ‌ الْأَيْكَةِ[1]- 78/ حجر) كسانى‌

[1] بنا بنوشته ابو عبد اللّه ياقوت حموى در معجم البلدان: ايكه، تبوك است، يعنى همانجائيكه آخرين غزوه اتّفاق افتاده است، اهل تبوك مى‌گويند: ايكه- محلّ رسالت شعيب پيامبر6 است كه بسويشان آمد، امّا خود ياقوت مى‌گويد در كتب تفسير نديدم كه شعيب بر اهالى- ايكه- فرستاده شده باشد و نيز مى‌گويند- اينكه جنگل پر درخت و درهم است كه جمعش ايك، است و مراد از اصحاب الايكه اهل مدين است چرا كه مدين و تبوك مجاور يكديگرند.( ج 1 ص 291).