همينطور اگر دست افزار يا مصنوعى را يافت مى‌داند كه براى آن شي‌ء مصنوع بناچار بايستى سازنده و صانعى باشد.

اشتقاق آيه يا از أىّ است كه در آن صورت آيه همان چيزى است كه مفهوم- أيّا- را بيان مى‌كند، و صحيح اينست كه- آيه- مشتق از- يأيّى يعنى درنگ كردن و استوار ماندن بر چيزى و يا از تأيّ- يعنى مدارا كن. گرفته شده، و يا از- أوى- يعنى بر او وارد شد و به او پناه برد. بساختمان و بناى مرتفع نيز- آيه- گويند مانند (أَ تَبْنُونَ بِكُلِّ رِيعٍ‌ آيَةً تَعْبَثُونَ‌[1]- 128/ شعراء) (يعنى آيا بر بلنديها، بناهاى مرتفع براى لهو و لعب مى‌سازيد) و بهر جمله از قرآن كه دلالت بر حكمى داشته باشد- آيه- گويند خواه فصلى يا فصولى از سوره قرآن باشد و يا هر كلامى از قرآن كه فصلى را از فصل ديگر لفظا جدا كند، بنابر اين سور قرآن به اعتبار آياتى است كه در آن سوره‌ها در نظر گرفته شده، خداى فرمايد: (إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَةً

[1] اين آيه مربوط به داستان هود پيامبر6 با مردمى است كه بر آنها مبعوث شده است، با توجّه به آيات بعد كه بيانگر اخلاق استكبارى و غرور و تكاثر ايشان است دانسته مى‌شود كه در لفظ- آيه- تا چه اندازه از نظر فصاحت و بلاغت و نكات ادبى ظرافت بكار رفته است.

تفاسيرى كه در باره اطلاق عبث بودن و پوچ بودن اعمال و اخلاق ناپسندشان شده است بازگو مى‌كنيم:

1- ساختن قصرهاى عظيم و مناظر رفيع از سنگهاى مرمر و استخرها براى تفريح، چون آيه بعد اشاره به استخرها( مصانع) دارد آنهم نه عمومى بلكه اشراف منشا نه و خصوصى.

2- بناهائى آنچنانى سنگى و مرمرين مى‌ساختند تا بخيال خود از مكاره زمان و مرگ و هلاكت و پيرى مصون بمانند.

3- مى‌خواستند با آن بناها به ديگران فخر بفروشند و با آن نشانه‌ها تفاخر و ثروت اندوزى خود را به رخ ديگران بكشند.

4- مى‌خواستند به ستارههاى آسمانى نزديكتر باشند كنايه از اينكه اين منزل فلانى و آن قصر فلانى است كه سرش بآسمان رسيده است!!( مانند آسمانخراشها و كاخ‌هاى ابر قدرت‌هاى امروز) 5- آيه بعد مى‌فرمايد( وَ إِذا بَطَشْتُمْ بَطَشْتُمْ جَبَّارِينَ‌- 130/ شعراء) يعنى شما با اين قدرت نمايى و تفاخر چون جبّاران و ستمگران دست به كشتن و خونريزى مى‌زنيد پس آن عيّاشى نتيجه‌اش اينگونه خونريزى‌هاست( فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُونِ‌- 50/ آل عمران) اى جبّاران، خداى را پروا كنيد و فرمانبردار او باشيد تنها اين راه است كه شما را جاودانه خواهد ساخت نه قصرهاى آنچنانى و مكانهاى عيش و عشرت.