سه نكته از استدلال توحيدى روايات از آيات قرآنى‌

اوّل-

قال ابو الحسن‌: اذا كانت الرّوايات للقرآن كذبتها و ما اجمع المسلمون عليه انّه لا يحاط به علما و لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ و لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ‌ءٌ.

ابو الحسن رضا (ع) گفته است: وقتى روايات با قرآن مخالف شد آنها را بايد دروغ بدانى و آنچه كه مورد اتّفاق همه مسلمانهاست اين است كه در باره خداى 1- هيچ علمى به او احاطه ندارد و او محيط بر همه چيز است.

2- ديده‌ها او را درك نمى‌كنند.

3- و همانند او چيزى نيست‌[1].

موضوعى كه در تفسير اين آيات به آن اشاره شده است از مسائل اعتقادى مهمّى است كه در قرن دوّم هجرى شور و غوغايى ايجاد نموده بود و مانند مسئله خلق قرآن در دوران مأمون كه اوج بحث انديشه تاريخ اسلام است و غالبا مجالس در حضور مأمون تشكيل مى‌شد هيجانى علمى ايجاد كرده بود و نيز از فحواى كلام حضرت رضا (ع) مى‌فهميم كه احاديث بسيارى در آن زمان از سوى دوستان نادان و دشمنان دانا در جامعه مسلمين پراكنده بوده و وجود داشته كه با آيات‌

[1] سه اصل فوق اشاره به آيات( وَ لا يُحِيطُونَ بِهِ عِلْماً- 110/ طه) يعنى علمشان به او احاطه ندارد.

و آيه( لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ- 104/ انعام) ديدگان او را در نمى‌يابند او ديدگان را در مى‌يابد كه لطيف و آگاه است.

و آيه:( لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ‌ءٌ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ- 11/ شورى) چيزى همانندش نيست و او شنوا و بيناست، اين سه اصل همان است كه شيخ سعدى در آغاز بوستان به نظم در آورد كه مى‌گويد: