أَيَّان‌ يعنى چه وقت و كى و يكى از ادوات استفهام و پرسش از وقت چيزى است، معنيش هم نزديك به معنى- متى است. خداى فرمايد (أَيَّانَ مُرْساها- 42/ نازعات) و (وَ ما يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ‌- 65/ نمل) و آيه (أَيَّانَ يَوْمُ الدِّينِ‌- 12/ ذاريات) (در اين سه آيه از زمان وقوع و استقرار قيامت سؤال مى‌كنند كه پاسخشان در قرآن اين است كه- عِلْمُها عِنْدَ رَبِّي‌- 187/ اعراف)، (عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ- 34/ لقمان) گفته‌اند اصل أيّان- أىّ أوان يا أىّ وقت- است كه الف آن حذف شده و حرف (و) آن به حرف (ى) تبديل شده و سپس دو (ى) درهم ادغام شده بصورت أيّان در آمده است.

و- إِيَّا- لفظى است كه براى پيوستن به ضمير منصوب (ك) و در حالتى كه ضمير مفعولى بر فعل مقدّم مى‌شود وضع شده است مانند (إِيَّاكَ‌ نَعْبُدُ- 5/ حمد).

و گاهى با حرف عطف (واو) يا با حرف- إلّا- بكار مى‌رود و مانند (نَرْزُقُهُمْ وَ إِيَّاكُمْ‌- 31/ اسراء) و آيه (وَ قَضى‌ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ‌- 23/ اسراء).

و- إِي‌- هم كلمه‌اى كه براى درست بودن و شايسته بودن با تصديق به كلام و سخنى كه قبلا بيان شده است بكار مى‌رود مانند عبارت- إِي وَ رَبِّي إِنَّهُ لَحَقٌ‌: آرى، به خدايم سوگند كه او حقّ و درست است.

كلمات- أَيْ- أَيَا- آ- از حروف (نداء است مانند أي زيد- أيا زيد- آ زيد.

و- أَيْ‌- هم كلمه‌اى است مبتنى بر اينكه مطالب بعد از آن شرح و تفسيرى است براى سخنان قبلى (چنانكه مى‌گويند- اى- و در فارسى به معنى «يعنى» است).

أوي‌

: المَأْوَى‌- مصدرى است از فعل- أَوَى‌، يَأْوِي‌، أُوِيّاً، مَأْوًى‌.

مى‌گويى- أوى إلى كذا- به او پيوست و به او پناه برد، باب افعال آن‌ آواه‌ غيره، يُؤْوِيهِ‌ إِيوَاءً است كه براى پناه دادن بكار مى‌رود.

خداى عزّ و جلّ فرمايد: (إِذْ أَوَى الْفِتْيَةُ إِلَى الْكَهْفِ‌- 20/ كهف) و (تُؤْوِي‌ إِلَيْكَ مَنْ تَشاءُ 51/ احزاب) و (فَصِيلَتِهِ الَّتِي تُؤْوِيهِ‌- 13/ معارج).

ولى سخن خداى تعالى در آيه (جَنَّةُ الْمَأْوى‌- 15/ نجم) مثل- (دارُ الْخُلْدِ-