بدر

: بَدْر پيشى گرفتن و سرعت، خداى فرمايد: (وَ لا تَأْكُلُوها إِسْرافاً وَ بِداراً- 6/ نساء) با زياده روى و شتاب و سرعت أموال يتيمان را نخوريد.

چنانكه گويند: بَدَرْتُ‌ إليه و بَادَرْتُ‌- يعنى باو پيشى جستم، لغزش و خطائى هم كه با شدّت و خشم واقع مى‌شود- بادرة- تعبير مى‌شود كه جمعش‌ بوادر- است.

كانت من فلان بوادر فى هذ الأمر- در اين كار خطاها و شتابزدگى داشت.

به قرص ماه در نيمه هر ماه‌ بَدْر- مى‌گويند براى اينكه در آن شب، در طلوع كردن بر غروب خورشيد پيشى مى‌گيرد، و نيز گفته‌اند نام بدر- براى قرص ماه بخاطر اين است كه در آن شب به- بدرة- شباهت دارد (بَدْرَة كيسه‌اى چهار گوش و چرمى است كه پر از پول مى‌كنند و به شكل كره‌اى در مى‌آيد).

بهر حال و با هر تعبير كه گفته شده- بدر- مصدرى است در معنى فاعل و به عقيده من بهتر است كه- بدر- ريشه لغت باشد و سپس معانى مختلف از آن ظاهر شود، گاهى مى‌گويند، بَدَرَ كذا: مانند طلوع قمر در نيمه ماه ظاهر و نمايان شد و گاهى تمام بودن قرص ماه را به كيسه پر پول تعبير كرده‌اند.

بَيْدَر-: مكانى است كه براى خرمن خرمن كردن گندم آماده مى‌شود و مدوّر بودن ماه را به كومه‌هاى گندم و ساير غلات تعبير و تشبيه كرده‌اند، خداى فرمايد:

(وَ لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ‌ بِبَدْرٍ- 123/ آل عمران) بدر[1] مكانى است معروف و مخصوص ميان مكّه و مدينه.

بدع‌

: إبداع‌، همان إنشاء و آفريدن است كه بدون نمونه قبلى ايجاد و انجام شود، ركيّة بديع‌- يعنى حفره و چاه جديد و از همان واژه است، هر گاه كلمه بديع- در باره خداى تعالى بكار رود به معنى ايجاد و آفرينش چيزى است بدون مادّه و ابزار و بدون زمان و مكان، اينگونه آفرينش و إبداع خاصّ خداوند است.

واژه‌ بديع‌- به‌ مُبْدِع‌- يعنى ايجاد كننده گفته مى‌شود، مثل آيه‌ (بَدِيعُ‌

[1] ياقوت مى‌نويسد- بدر- چاه آب مشهورى است ميان مكّه و مدينه كه تا ساحل دريا يك شب راه است، و در كنار اين چاه جنگ معروف بدر كه باعث پيروزى و غلبه اسلام و جدايى ميان حقّ و باطل شد اتّفاق افتاد در ماه رمضان سال دوّم هجرى( معجم البلدان جلد 1).