. بدل‌

: الإبدال‌ و التّبديل‌ و التَّبَدُّل‌ و الاستبدال‌- يعنى قرار دادن چيزى بجاى چيز ديگر اين معنى از معنى واژه- عوض- عامتر است زيرا عوض كردن يعنى دادن چيزى بجاى چيز اوّل با بخشيدن چيز ثانى و دوّمى بجاى اوّلى، امّا تبديل‌ در حقيقت تغيير دادن بطور مطلق است هر چند كه بدل او و يا چيز ديگر را در جاى آن نگذاريم فقط تغييرش دهيم.

خداى تعالى فرمايد: (فَبَدَّلَ‌ الَّذِينَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ‌- 59/ بقره) و (وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ‌ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً- 55/ نور) و (فَأُوْلئِكَ‌ يُبَدِّلُ‌ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ‌- 70/ فرقان) در معنى آيه اخير يعنى تبديل كردن خداوند بديها را به خوبيها گفته شده، اعمال صالح و شايسته‌اى انجام مى‌دهند كه كارهاى سوء گذشته‌شان را باطل مى‌كند و نيز گفته شد كه خداى تعالى كارها يعنى سيّئاتشان را محو نموده تا بحساب- حسناتشان شمرده شود. خداى فرمايد: (فَمَنْ‌ بَدَّلَهُ‌ بَعْدَ ما سَمِعَهُ‌- 181/ بقره) و (وَ إِذا بَدَّلْنا آيَةً مَكانَ آيَةٍ- 101/ نحل) و (بَدَّلْناهُمْ بِجَنَّتَيْهِمْ جَنَّتَيْنِ‌- 16/ سباء) و (ثُمَّ بَدَّلْنا مَكانَ السَّيِّئَةِ الْحَسَنَةَ- 95/ اعراف) و (يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ الْأَرْضِ‌- 48/ ابراهيم) كه در همه اين آيات تبديل در معنى تغيير و دگرگونى حال است نه چيزى جاى چيزى را گرفتن.

و همچنين آيات (أَنْ يُبَدِّلَ دِينَكُمْ‌- 26/ غافر) و (وَ مَنْ يَتَبَدَّلِ الْكُفْرَ بِالْإِيمانِ‌- 108/ بقره) و (وَ إِنْ تَتَوَلَّوْا يَسْتَبْدِلْ‌ قَوْماً غَيْرَكُمْ‌- 38/ محمّد).

و امّا در آيه (ما يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَيَ‌- 29/ ق) يعنى تغييرى در آنچه را كه در لوح محفوظ است داده نمى‌شود، اشاره و آگاهى دادن به اينستكه آنچه را كه خداوند مى‌داند و در آينده واقع مى‌شود همان است كه به تحقيق مى‌داند كه تغييرى نخواهد كرد، و گفته‌اند تعبير آيه اينستكه در سخن خداوند خلاف واقع نمى‌شود و اين تعبير را بدو دليل گفته‌اند:

اوّل- آيه (لا تَبْدِيلَ‌ لِكَلِماتِ اللَّهِ‌- 64/ يونس) و دوم آيه (لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ‌- 30/ روم) گفته‌اند معناى (لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ‌- 30/ روم) أمر و دستور يعنى از تغيير دادن آفريده (خصاء)[1] خود دارى كنيد.

امّا معنى‌ إبِدْال‌ و جايگزين كردن امّت شايسته كه خداوند ايشانرا جانشين‌

[1] منظور نهى از أخته كردن غلامان و خواجگان است كه در دوران بردگى در كشورهاى. غير اسلامى و بعدها هم غرب پرستان و بيگانه روشان حاكم عيّاش براى آنكه خواجه محرم در حرمسراهاى خود داشته باشد آنها را اخته مى‌كردند و از نسل و مردى مى‌انداختند اين عمل ننگين و ناپسند را اسلام در 1400 سال قبل قدغن كرده است و به نصّ آيه( يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى‌- 13/ حجرات) حكم جهان شمول برابرى نژادى را صادر كرد و باز فرمود:

( مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى‌ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً- 97/ نحل) و باز فرمود:( مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً- 32/ مائده و باعتابى ملالت‌بار و انسان‌ساز فرمود( وَ إِذَا الْمَوْؤُدَةُ سُئِلَتْ بِأَيِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ‌- 9/ تكوير) اى انسانهاى جنايتكار به چه گناه هزاران نسل انسانى را منقطع النّسل كرديد و از بين برديد مسلّما بايستى پاسخ دهيد قطعا تمام عواملى كه جهانخواران امروز در باره از بين بردن نسل انسان انجام مى‌دهند مسئول، و مشمول و مورد خطاب اين آيات هستند.