بَسَقَ‌ فلان على أصحابه: او بر دوستانش و يارانش برترى يافت.

بسق و بصق- اصلشان- بزق- است (يعنى آب دهان انداختن، روشن شدن، بذر پاشاندن بر زمين).

بَسَقَتِ‌ النّاقة- شيرش كم شد، تشبيهى است به آب دهان و كمى آن كه گويى شترى شيرده نيست.

بسل‌

: البَسْل‌، پيوستن و ضميمه شدن چيزى و منع از چيزى است، در معنى پيوستن بصورت استعاره براى روى درهم كشيدن از شجاعت و ابرو گره‌كردن بكار رفته است. مى‌گويند- هو باسل‌ و مُبْتَسِل‌ الوجه- (او شجاعى است با ابّهت و صلابت كه از خشم گره بر ابرو دارد).

امّا بَسْل‌- در معنى بازداشتن در باره هر شخص محروم و هر كسى كه در گرو چيزى قرار گرفته بكار مى‌رود.

در آيه (وَ ذَكِّرْ بِهِ أَنْ‌ تُبْسَلَ‌ نَفْسٌ بِما كَسَبَتْ‌- 6/ معارج) (يادآوريش كن كه خود را از ثواب محروم نسازد و خود را در گرو ارتكاب گناه و كسب زشتى قرار ندهد). يعنى از ثواب محروم نشود[1].

فرق ميان (حرام) و (بسل) اينستكه حرام و محروميّت فراگيرى و عموميّت يافتن حتمى و قهرى در هر چيزى است كه حكم ممنوعيّت و تحريم دارد امّا بسل- ممنوعيّت در حكم نيست بلكه قهرى است، خداى عزّ و جلّ فرمايد: (أُولئِكَ الَّذِينَ‌ أُبْسِلُوا بِما كَسَبُوا- 70/ انعام) يعنى محروميّت از ثواب، و به معنى در گرو عمل خويش بودن نيز تفسير شده است مانند آيه (كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهِينَةٌ- 38/ مدّثر).

شاعر گويد:

(بدون گناهى در گرو كار فرزندانم هستم). و ديگرى گويد:

(پس اگر شجاعى و دلاورى از ايشان نباشد و ميدان‌

[1] بگفته بابا طاهر: