نيست بلكه تنها از حكومت با قداست و پاك اسلامى است كه بايستى تبعيّت كرد.

قرن سوّم و آغاز عظمت فكرى در معانى قرآن‌

همانطور كه گفته شد نهالى را كه پيامبر اكرم 6 به وسيله تبيين و تفسير آيات و مفردات قرآن غرس نموده بود و بوسيله صحابه كرام با وفا و تابعين با احساس آنان بخصوص امير المؤمنين على (ع) و سپس فرزندانش كه از منابع مكتب وحى و جدّ بزرگوار و پدرانش آموخته و سيراب شده بودند به ثمر رسيد و فهم قرآن بعد از دوران تفاسير متفرّق و احيانا متناقض بروايتى در دانشگاه جعفرى‌[1] به دوران تفاسير آيات قرآن بر اساس خود قرآن و تعقّل و تفكّر و تدبّر و

[1] شايد بكار بردن نام دانشگاه كه عربى آن- جامعه- است در مورد كلاسها و شاگردان فراوان حضرت صادق به نام دانشگاه جعفرى ابتدا ساختمانهاى چند اشكوبه و كلاسهاى متعدّد با دادن دانشنامه‌ها در اذهان متبادر شود، ولى حقّ اينست كه حقيقت را در خود كلمه دانشگاه بيابيم يعنى هر جا كه براستى مركز دانش باشد و از اطراف و اكناف عالم مردم براى علم و آگاهى و رفع مشكلات فكرى و عقيدتى خود به آنجا روى آوردند و دست پرورده‌هاى آنجا آثار فنا ناپذيرى در متن تاريخ به يادگار گزارند همانجا را بايستى دانشگاه ناميد اكنون بشنويم و ببينيم.

قاضى ابو العبّاس شمس الدّين احمد بن محمّد بن ابى بكر ابن خلكان شافعى متولّد 608 هجرى در كتاب گرانقدرش در باره مؤسّس دانشگاه جعفرى و شاگرد ممتاز او چه مى‌گويد، مى‌نويسد:

« احد الائمّه الاثنى عشر على مذهب الاماميّه و كان من سادات اهل البيت و لقّب بالصّادق لصدقه مقالته و فضله اشهر من ان يذكر و كان تلميذه جابر بن حيّان الصّوفى الطّرطوسى قد الّف كتابا يشتمل على الف ورقه تتضمّن رسائل جعفر صادق و هى خمس مائة رساله و دفن بالبقيع فى قبر ابوه محمّد الباقر و جدّه زين العابدين و عمّ جدّه الحسن بن على( ع) فلله درّه من قبر ما اكرمه و اشرفه».

او يكى از ائمّه دوازده گانه اماميّه است و از بزرگان اهل بيت بود براى اينكه در سخنش و گفتگويش صادق و راستگو بود به صادق لقب يافت فضيلتش مشهورتر از آن است كه ذكر شود ... جابر بن حيّان صوفى طرطوسى شاگرد او است و كتابى مشتمل بر هزار برگ تأليف نمود كه متضمّن رسائل جعفر صادق است كه پانصد رساله است، در بقيع و در جوار پدرش و جدّش و عموى جدّش دفن شد بر همه آنها سلام باد براستى كه خداوند آرامگاه و قبرى كه اينچنين شرافت و بزرگى دارد پر بركت گرداند كه خير و بركتش از خداست.

( وفيات الاعيان 1/ 291- تاريخ المذهب الفقهيّه 2/ 553) پيشوايان و بزرگان علم و دانش كه از امام بهره برده و از او روايت كرده‌اند: يحيى بن سعيد انصارى- ابن جريح مالك ابن انس- سفيان ثورى ابن عينيه- ابو حنيفه- ابو ايّوب سجستانى- كه بهره‌مندى از او را براى خويش شرف و منقبتى دانسته‌اند و فضيلتى كه كسب كرده‌اند.

( كشف الغمّه 1/ 369).