الرَّحْمَةُ- 13/ حديد).

گفته‌اند- أبواب الجنّة و أبواب جهنّم- در باره اشيائى بكار مى‌رود كه وصول به آنها انسانها را به بهشت و دوزخ مى‌رساند، خداى تعالى فرمود: (ادْخُلُوا أَبْوابَ جَهَنَّمَ‌- 72/ زمر) و (حَتَّى إِذا جاؤُها وَ فُتِحَتْ أَبْوابُها وَ قالَ لَهُمْ خَزَنَتُها سَلامٌ عَلَيْكُمْ‌- 73/ زمر).

چه بسا اگر گفته شود- هذا من‌ بَابِ‌ كذا- يعنى چيزى است كه شايسته و مناسب اوست، جمعش‌ بَابَات‌ است.

خليل بن احمد مى‌گويد: بَابَةٌ فى الحدود و بَوَّبْتُ‌ بابا- يعنى در آن حدود عمل كردم و- أبواب‌ مُبَوَّبَة حدود معيّن كارى است و- البَوَّاب‌- دربان و حافظ خانه و- تَبَوَّبْتُ‌ بابا- گرفتمش و آنرا اتّخاذ كردم، اصل باب- بوب است.

بيت‌

: اصل‌ بَيْت‌، جايگاه و پناهگاه انسان در شب است زيرا مى‌گويند بَاتَ‌- يعنى در شب اقامت گزيد و ساكن شد همانطور كه براى روز مى‌گويند ظلّ بالنّهار، يعنى در پناه روز و روشنى روز قرار گرفت سپس به مسكن و خانه، بدون در نظر گرفتن تعبير شب- بيت- گفته‌اند كه جمعش- أَبْيَات‌ و بُيُوت‌- است ولى واژه بيوت مخصوص خانه‌هاست و أبيات براى شعر و اشعار، خداى عزّ و جلّ فرمايد:

(فَتِلْكَ‌ بُيُوتُهُمْ‌ خاوِيَةً بِما ظَلَمُوا- 52/ نمل) و (وَ اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً- 87/ يونس) و (لا تَدْخُلُوا بُيُوتاً غَيْرَ بُيُوتِكُمْ‌- 27/ نور) كه معناى- بيت- در آيات فوق، شامل خانه‌هائى است كه از سنگ، گل و گچ، يا پشم كرك ساخته مى‌شود (خانه‌هاى شهرى و عشايرى) تسميه شعر و اشعار هم تشبيهى است از همان خانه‌ها، مكان و جايگاه هر چيزى هم به- بيت- تعبير شده است زيرا جاى آن چيز است.

عبارت- أهل البيت هم در باره آل پيامبر عليه الصّلوة و السّلام است و با اين عبارت شناخته شده‌اند و پيامبر با سخنش كه‌

«سلمان منّا أهل البيت».

آگاهى و تنبّه مى‌دهد به اين كه مولى‌[1] و وابسته و دوست هر قومى را مى‌توان منسوب بآن قوم‌

[1] واژه‌هاى- مولى- ولى- و أولياء- در زبان دين، معانى ويژه‌اى دارد در بين عرفاء، جلال الدّين محمّد بلخى در كتاب كم نظيرش، مثنوى كه قصدش از سرودن و بيان آن اشعار معرّفى نمونه انسان كامل است و آنرا در دفتر ششم در چهره على( ع) مجسّم مى‌كند در بيان معنى مولى چنين مى‌گويد:\sُ زين سبب پيغمبر با اجتهاد\z نام خود وان على مولى نهاد\z گفت هر كورا منم مولى و دوست‌\z ابن عمّ من على مولاى اوست‌\z كيست مولى آنكه آزادت كند\z بند رقّيت ز پايت بر كند\z چون بآزادى نبّوت هاديست‌\z مؤمنان راز انبياء آزادى است‌\z اى گروه مؤمنان شادى كنيد\z همچو سر و سوسن آزادى كنيد.\z\E