45/ حجّ) (مربوط به هلاكت قوم نيرومند عاد است، پس از هلاكتشان كه در اثر ستمگرى و تفاخر و گردنكشى بود چاهشان ويران و قصرشان با همه گچ برى و زينت خالى ماند).

اصل- بير- با همزه است، گويند- بَأَرْتُ‌ بِئْراً و بَأَرْتُ‌ بُؤْرَة- يعنى چاه و قناتى حفر كردم، از اين واژه- مِئْبَر- مشتقّ شده كه به معنى حفره‌اى است كه سر آن را مى‌پوشاندند تا كسانى كه از آنجا عبور مى‌كنند در چاه بيفتند و آن چاه را- المغواة- گفته‌اند كه تعبيرى است از فسادى كه ديگران را در بليّه و سختى مى‌اندازد و جمع- مئبر- مآبِر- است.

بأس‌

: البُؤْس‌ و البَأْس‌ و البَأْسَاء- شدّت سختى و زشتى و ناروائى است جز اينكه واژه- بؤس- بيشتر در فقر و جنگ بكار مى‌رود.

البَأْس‌ و البَأْسَاء- در كشتن دشمن و مجروح كردن بكار مى‌رود، مثل آيه (وَ اللَّهُ أَشَدُّ بَأْساً وَ أَشَدُّ تَنْكِيلًا- 84/ نساء) و (فَأَخَذْناهُمْ بِالْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ- 42/ انعام) و (وَ الصَّابِرِينَ فِي الْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِينَ الْبَأْسِ‌- 177/ بقره) و (بَأْسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَدِيدٌ- 14/ حشر) فعل اين واژه- بَؤُسَ‌، يَبْؤُسُ‌ است.

عذاب‌ بَئِيس‌- وزن فعيل از- بأس- است، يا از- بؤس- باب افتعال آن هم مثل‌ فَلا تَبْتَئِسْ‌^- يعنى غمگين و محزون نباش در خبر است، كه در باره پيامبر 6 آمده است كه‌

«كان يكره البؤس و التّباؤس و التّبوّس».

يعنى براى فقرا (مستضعفين) زارى و سستى را زشت و ناروا مى‌دانست.

(نمى‌خواست آنها اظهار خوارى و ناتوانى و فقر كنند) يا اينكه خود را ذليل كنند و همه آن رنجها را بر خود قرار دهند.

بِئْسَ‌- كلمه‌اى است كه در باره تمام ناپسندى‌ها و زشتى بكار رفته است، همانطور كه- نعم- در همه كارهاى پسنديده استعمال مى‌شود و كلماتى كه در جملات بعد از- بئس يا نعم- قرار مى‌گيرند چه معرفه با (الف- لام) باشند و يا