يعقوب ابن واضح يعقوبى- علىّ بن حسين مسعود- محمّد بن جرير طبرى- ابن طيفور صاحب تاريخ بغداد كه يك جزء آن چاپ شده- ابو حنيفه دينورى صاحب اخبار الطّوال.

3- در علوم ادبى (نحو و قواعد ديگر آن): ابو الاسود دوئلى‌[1] با راهنمائى على (ع) و سپس سيبويه در قرن دوّم- خليل بن احمد- على بن حمزه كسائى- ابن سكّيت- ابن انبارى- ابو جعفر نحاس- ابو القاسم زجاجى و ...

4- در واژه شناسى و لغت نامه نويسى: بترتيب- ابن دريد- ابو منصور ازهرى- ابو زيد انصارى- جاحظ- ابو على قالى صاحب امالى- ابن عبد ربّه صاحب كتاب عقد الفريد- ابو حاتم سجستانى- ابو العبّاس مبرّد- ابو هلال عسكرى صاحب الفروق اللّغويه- صاحب بن عباد- ابن فارس صاحب مقائيس اللّغه- ابو نصر اسماعيل جوهرى- ابن سيده- جاحظ- ابن خالويه- ابن قتيبه- راغب.

5- در خطابه و سخنورى: پس از پيامبر 6 و على 7- تمام امامان- زينب كبرى سلام اللّه عليها (البتّه در تواريخ خطبه‌هاى ارشادى و انسانسازى است نه تهديد و اشتلم مثل خطبه‌هاى حجّاج خونخوار.

6- در كتابت: پس از امام على (ع) كاتبانى، مثل: عبد الحميد و ابن مقفّع سر آمد سايرين هستند.

7- در علوم رياضى: نخستين انگيزه رياضى و كيهان شناسى قرآن است كه گفت:

(لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَ الْحِسابَ‌- 5/ يونس) يعنى، گردش ستارگان و پيدايش و اختلافات روز و شب بخاطر اينستكه شما

[1]

ُ و قيل لابى الاسود من اين لك هذا العلم؟ يعنون النّحو، فقال: لقنت حدوده من على بن أبي طالب( ع).

: گفتند از كجا اين علم يعنى نحو را فرا گرفتى؟ گفت: حدودش را از على( ع) آموختم.

ابو الاسود- كان من اكمل- الرّجال رأيا و اشدّهم عقلا: او از كاملترين مردان در رأى و عقل بود.

( الفهرست ابن نديم 65- وفيات الاعيان 2/ 216).