يَخْتَلِفُونَ فِيهِ-
39/ نحل) و (فِيهِ آياتٌ
بَيِّناتٌ- 97/ آل عمران) و (شَهْرُ
رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ-
185/ بقره).
گفتهاند- آية مُبَيِّنَة- به اعتبار كسى است كه آنها را بيان كرده است و- آيه مبيّنة- و آيات
مبيّنات و مبيّنات- نيز در معنى آيات روشن كننده است.
البَيِّنَة- يعنى دلالت روشن عقلى يا
محسوس، گواهان را نيز در دعاوى بيّنه ناميدهاند به جهت سخن پيامبر 6 كه فرمود:
«البيّنة للمدّعى و اليمين على من أنكر».
(آوردن دو شاهد بر عهده كسى است كه اقامه دعوى مىكند و سوگند بر
عهده انكار كننده دعوا است) و سخن خداى سبحان كه: (أَ
فَمَنْ كانَ عَلى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ- 17/ هود) و (لِيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَيِّنَةٍ وَ يَحْيى مَنْ حَيَّ عَنْ
بَيِّنَةٍ- 42/ انفال) و (جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ
بِالْبَيِّناتِ- 101/ اعراف).
البيان- كشف و آشكار شدن چيزى است و معنى آن
اعمّ از نطق است كه ويژه انسان است، وسيله تبيين و روشن كردن چيزى را نيز- بيان
ناميدهاند، عدّهاى از علماء گفتهاند بيان بر دو گونه است:
اوّل- خبر دادن واضح و آشكار و روشن در پديدهها و اشيائى كه در حالى
از حالات بآثار صنع خداوند دلالت دارند.
دوّم- بيان در معنى خبر خواستن و كشف از چيزى با پرسش كردن، و خبر
گرفتن از آن يا با سخن گفتن يا نوشتن يا اشاره كردن.
امّا معنى بيان در حال ظاهر شدن و روشن بودن، در آيه (وَ لا يَصُدَّنَّكُمُ الشَّيْطانُ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ- 62/ زخرف) يعنى روشن بودن
حال دشمنى شيطان در وجودش و آيه: (تُرِيدُونَ أَنْ
تَصُدُّونا عَمَّا كانَ يَعْبُدُ آباؤُنا فَأْتُونا بِسُلْطانٍ مُبِينٍ- 10/ ابراهيم).
امّا معنى دوّم- بيان- پرسيدن براى روشن شدن موضوع، در آيات (فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ
بِالْبَيِّناتِ وَ الزُّبُرِ- 44/ نحل) و (وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما
نُزِّلَ إِلَيْهِمْ- 44/ نحل) كلام و سخن هم براى اينكه
معانى مورد نظر و هدفش را روشن و آشكار مىكند- بيان- ناميده شده- مانند آيه (هذا بَيانٌ لِلنَّاسِ- 38/ آل عمران).