اين احكام بيان شود زيرا تلاوت و پيروى اخصّ از قرائت و خواندن آنهاست پس هر تلاوتى، قرائت است و هر خواند و قرائتى تلاوت نيست. مثلا در خواندن نامه نمى‌گويند- تلوت رفعتك- ولى در قرآن چيزى را كه قرائت مى‌كنى پيروى از آن واجب است.

آيات (هُنالِكَ تَبْلُوا كُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ‌- 30/ يونس) و (وَ إِذا تُتْلى‌ عَلَيْهِمْ آياتُنا- 31/ انفال) و (أَ وَ لَمْ يَكْفِهِمْ أَنَّا أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ يُتْلى‌ عَلَيْهِمْ‌- 51/ عنكبوت) و (قُلْ لَوْ شاءَ اللَّهُ ما تَلَوْتُهُ‌ عَلَيْكُمْ‌- 16/ يونس) و (وَ إِذا تُلِيَتْ‌ عَلَيْهِمْ آياتُهُ زادَتْهُمْ إِيماناً- 2/ انفال).

كه تلاوت در آيات فوق در معنى قرائت و خواندن است.

و همچنين آيات (وَ اتْلُ‌ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنْ كِتابِ رَبِّكَ‌- 27/ كهف) و (وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِ‌- 27/ مائده) و (فَالتَّالِياتِ‌ ذِكْراً- 3/ صافّات).

امّا در آيه (يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلاوَتِهِ‌- 121/ بقره) پيروى كردن با علم و عمل است.

و آيه (ذلِكَ نَتْلُوهُ عَلَيْكَ مِنَ الْآياتِ وَ الذِّكْرِ الْحَكِيمِ‌- 58/ آل عمران- يعنى آنرا بر تو فرو فرستاديم، و آيه (وَ اتَّبَعُوا ما تَتْلُوا الشَّياطِينُ‌- 102/ بقره) كه واژه- تلاوت- بر اين اساس بكار رفته كه شياطين مى‌پنداشتند آنچه را كه- تلاوت- مى‌كنند از كتاب خداست.

التُّلَاوَة و التَّلِيَّة- باقى مانده و تتمه وامى است كه بايد پرداخت شود.

أَتْلَيْتُهُ‌- يعنى او را باقى گزاردم در حالى كه قدرت پرداخت آنرا داشتم به تأخيرش انداختم، أَتْلَيْتُ‌ فلانا على فلان بحقّ- يعنى حقّ او را به او واگذاردم. گفته مى‌شود:

فلان‌ يَتْلُوا على فلان او عليه- يعنى به او دروغ مى‌گويد، خداى گويد: (وَ يَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ‌- 75/ آل عمران).

لا أدرى و لا أتلى و لا دريت و لا تليت- را براى جناس لفظى بكار مى‌برند و اصلشان- لا تلوت- است چنانكه عبارت‌

«مأزورات غير مأجورات».

كه اصلش موزورات است. (يعنى گناهكاران غير از نيكوكاران و پاداش گيرندگانند).

تمم‌

: تَمَامُ‌ الشّي‌ء يعنى تمام بودن آنچيز يا به پايان رسيدنش به حدّى كه‌