(ما كانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَكُونَ لَهُ أَسْرى‌ حَتَّى‌ يُثْخِنَ‌ فِي الْأَرْضِ‌- 67/ انفال) و (حَتَّى إِذا أَثْخَنْتُمُوهُمْ‌ فَشُدُّوا الْوَثاقَ‌ (ما كانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَكُونَ لَهُ أَسْرى‌ حَتَّى يُثْخِنَ فِي الْأَرْضِ‌- 67/ انفال) و (حَتَّى إِذا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثاقَ‌[1] 4/ محمّد).

ثرب‌

: تَثْرِيب‌، يعنى سرزنش كردن بر گناه و نكوهيدن، خداى تعالى گويد: (لا تَثْرِيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ‌- 92/ يوسف) (نقل قول از سخن حضرت يوسف (ع) به برادران خويش است كه آنها را بر گناهشان سرزنش و نكوهش نمى‌كند و به سوى پدرش يعقوب روانه‌شان مى‌سازد).

روايت شده است كه‌

(إذا زنت أمة أحدكم فليجلدها و لا يُثَرِّبْهَا).

(كنيز زانيه را سرزنش نكنيد، حدّش را جارى كنيد).

از واژه- تثريب- لفظ- الثَّرْب‌- يعنى چربى و پيه نازك اطراف روده و شكمبه، شناخته شده.

آيه (يا أَهْلَ‌ يَثْرِبَ‌[2]- 13/ احزاب) يعنى اى اهل مدينه، و اگر ريشه و اصل لغتش از

[1] دو آيه فوق از سوره‌هاى انفال و محمّد6 است در باره كارزار مؤمنين در جنگ بدر كه مى‌گويد هم پيامبر6 و هم شما مؤمنين بايستى با صلابت بجنگيد و در زمانى كه اندكيد فديه نستانيد تا اينكه با شكست، و كشتار كفّار، اسراء را در بند آريد و نگهداريد، در مورد فديه گرفتن و آزادى اسراء سودى نطلبيد كه خداوند پايان موفقّيت آميزتان را مى‌خواهد. عموم مفسرين مى‌نويسند پس از اينكه در جنگ بدر هفتاد نفر از سران قريش كشته و هفتاد نفر اسير شدند پيامبر6 با ابو بكر مشورت كرد او گفت اينان اقوام و اهل تواند از ايشان فديه بگير و آزادشان كن، امّا عمر گفت« و اللّه ما ارى ما راى» من با ابو بكر هم رأى نيستم هر كدام از اسيران را بايستى به دست كسانشان سپرد تا آنها را بكشند سپس آيه فوق بر پيامبر6 نازل شد كه هيچ پيامبرى را سزا نبود كه اسير در بند فديه گيرد كه اين عمل هيبت و حشمت را از بين مى‌برد.

ابن عبّاس مى‌گويد اين حكم در جنگ بدر بود كه مسلمين اندك بودند و اسلام هنوز قوى نگشته بود ولى همينكه مسلمانان بسيار شدند و كارشان بالا گرفت در كار اسيران اين آيه آمد كه:( فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَ إِمَّا فِداءً- 4/ محمّد) يا منّت بر ايشان گزاريد و آزادشان كنيد و يا با فديه آزاد كنيد.

يا منّت بر آنها گزاريد و بدون فديه و عوض رهاشان كنيد و يا با فديه.

[2] ابو عبد اللّه ياقوت حموى مى‌نويسد- يثرب- مدينه پيامبر6 است نامى است كه قبل از اسلام داشته و منصوب به يثرب بن قانيه يكى از عمالقه است كه پيامبر6 پس از نزولش از آن شهر در سال اوّل هجرى آن نام را به خاطر مشتّق بودنش از واژه- تثريب- كه بمعنى زدن و سرزنش است نيكو. ندانست و نام يثرب را به- طيّبه و طاب- يعنى شهر پاكيزه و نيكو تبديل نمود و مدينة الرّسول نيز ناميده شده، ابن عبّاس مى‌گويد: هر كس به عوض مدينه يثرب بگويد بايستى سه بار از خدا طلب آمرزش كند-( معجم البلدان ج 5 ص 430- مجمع البحرين ج 2 ص 175).