اسْتَجْبَرْتُ‌ حاله- متعهّد هستم كه به اصلاحش بپردازم.

أصابته مصيبة لا يَجْتَبِرُهَا- مصيبتى به او رسيد كه از بزرگى آن راهى براى خلاصى و اصلاحش نداشت.

اجْتِبَار- از اصلاح و- جبر العظم- يعنى اصلاح و شكسته بندى استخوان، مشتّق شده است.

جَبِيرَة- پارچه‌اى است كه استخوان شكسته را با آن مى‌بندند.

جِبَارَة- يعنى تخته شكسته بندى روى استخوان كه جمعش، جَبَائِر است و نيز جبارة- را- دملوج- يعنى بازوبند ناميده‌اند به خاطر شباهتى كه به تخته شكسته‌بندى دارد و بر بازو مى‌بندند.

جِبَار- سنگ سفيد و براق.

جبل‌

: جَبَل‌ يعنى كوه، جمعش- أَجْبَال‌ و جِبَال‌، خداى عزّ و جلّ گويد: (أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهاداً وَ الْجِبالَ أَوْتاداً- 7/ نباء) و (وَ الْجِبالَ أَرْساها- 32/ نازعات) و (يُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ مِنْ جِبالٍ فِيها مِنْ بَرَدٍ- 43/ نور) و (وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بِيضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُها- 27/ فاطر) و (يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْجِبالِ فَقُلْ يَنْسِفُها رَبِّي نَسْفاً- 105/ طه) و (وَ الْجِبالَ أَرْساها- 32/ نازعات) و (وَ تَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً فارِهِينَ‌- 149/ شعراء).

(و در كوهستان از سنگها، استادانه، خانهايى ساخته مى‌تراشيد) كه در آيات فوق از معنى جبال تعبيراتى و استعاره‌هايى بر حسب مورد آنها مشتّق شده است.

فلان جبل- يعنى استوار است و دور نمى‌شود و اين معنى به تصوّر معنى ثبات و استوارى كوه است.

جَبَلَهُ‌ اللّه على كذا- اشاره باين است كه خداوند او را بر سرشتى آفريده است كه جدا كردن سرشتش از او ناممكن است زيرا در طبيعت او جايگزين شده و در حقيقت در او عجين است.

فلان ذو جِبِلَّة- يعنى ستبر و زمخت اندام است.

ثوب، جيّد الجبلّة- كه معنى بزرگى جامه و لباس از آن تصوّر مى‌شود همانطورى كه به گروه بزرگ و جماعت زياد نيز- جِبِلّ‌- گويند، خداى تعالى‌