يجرى، جرية و جريا و جريانا- است، در آيه (وَ هذِهِ الْأَنْهارُ تَجْرِي مِنْ تَحْتِي) (سخن
فرعون به ملّت مصر است كه مىگويد آيا آبهاى مصر تحت امر من نيست- 51/ زخرف) و (جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ- 8/
بينه) و (وَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ- 36/
روم) و (فِيها عَيْنٌ جارِيَةٌ- 12/
غاشيه) و (إِنَّا لَمَّا طَغَى الْماءُ حَمَلْناكُمْ فِي
الْجارِيَةِ- 11/ حاقه) يعنى در آن كشتى كه در دريا عبور
مىكند و جريان مىيابد كه جمعش جوار است و در آيه (الْجَوارِ
الْمُنْشَآتُ[1]-
24/ الرّحمن) (وَ مِنْ آياتِهِ الْجَوارِ فِي الْبَحْرِ
كَالْأَعْلامِ- 32/ شورى)- للحوصلة جرية- يعنى براى چينهدان و
معده انسانها جريانى است يا باين اعتبار چنين مىگويند كه چون محلّ وصول غذا است
كه غذا بآن جا مىرسد با اينكه عصاره غذا از آنجا جريان مىيابد.
الإجريّا- يعنى عادت و روشى كه وجود انسان بر آن قرار گرفته و جريان
دارد.
جرىّ- نماينده و رسولى است كه امرى و كارى را جريان مىدهد و أخصّ از
واژههاى- و كيل و رسول است،- جريت جريا- اسم فاعلش- جارى- است.
در حديث پيامبر 6 كه:
«لا يستجرينّكم الشّيطان».
كه اگر در معنى اصلى تعبير و تفسير شود يعنى متوجّه باشيد كه شيطان
دنباله روى و فرمان بردارى خود را بر شما تحميل نكند كه طاعت او را گردن نهيد و
نيز حديث
«لا يستجرينّكم الشيطان».
يعنى عهدهدار شيطنت او نشويد، كه همچون او شويد يا رسول و
نمايندهاش باشيد، و اين معنى اشاره به آيهاى است كه مىفرمايد
[1] آيه( وَ
لَهُ الْجَوارِ الْمُنْشَآتُ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلامِ-
24/ الرّحمن) يعنى كشتىهايى كه در دريا حركت
مىكنند از خداوند است و چون كوهها و علامات دريائى از دور مشخصّند، زيرا اوست كه
چنين انديشه خلّاق و سازنده به انسان عطاء كرده و نيز هموست كه چنين خوّاصى و
طبيعتى در اشياء مخصوصى كه مىشود با آنها كشتى ساخت در آنها قرار داده كه وزن
مخصوصشان از آب كمتر است و بر سطح آب قرار مىگيرند پس چون چنين انديشهاى و چنين
طبيعت و سرشت ويژهاى در اشياء و انسانها از سوى آدميان قرار نگرفته بلكه از جانب
آفريدگار جهان است لذا هر پديده و حقيقتى كه در سرشت و طبيعت جهان و جهانيان است
در حقيقت از اوست كه به دست ما سپرده شد و مسخّر انسانها گرديده بنابراين( وَ لَهُ الْجَوارِ الْمُنْشَآتُ فِي
الْبَحْرِ كَالْأَعْلامِ- 24/
الرّحمن) يعنى او راست كشتىهاى ساخته شده و رونده بر درياها كه چون كوهها با عظمت
و مشخّصند.