جلو

: اصل- جَلْو- آشكار شدن و كشف كردن است، أَجْلَيْتُ‌ القوم عن منازلهم‌ فَجَلَوْا عنها- يعنى آن عدّه را از منازلشان كوچاندم و آنها نيز بيرون رفته و جلاى وطن كردند، جلا- نيز در همان معنى است.

شاعر گويد:

(همينكه از دود دادن زنبورها را دور كرد از پايدارى آنها در سختى‌ها و مرارت‌ها به شگفت آمد).

خداى عزّ و جلّ گويد: وَ لَوْ لا أَنْ كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ‌ الْجَلاءَ لَعَذَّبَهُمْ فِي الدُّنْيا- 3/ حشر).

(و اگر نه اين بود كه يهود بنى نضير كه بنابر فرمان خداى بايستى از مدينه دور شوند و فتنه انگيزى نكنند اگر تمكين نمى‌كردند در دنيا معذّبشان مى‌كرد).

از اين واژه اصطلاحات- جَلَا لى خبرٌ، خبر جَلِيّ‌ قياس جلىّ هست يعنى خبرى و قياسى منتشر شده و پراكنده و روشن، ولى واژه جال در اين فعل شنيده نشده.

جَلَوْتُ‌ العروس‌ جَلْوَةً- عروس را بخوبى نگريستم.

جَلَوْتُ‌ السّيف‌ جِلَاءً- شمشير را صيقل دادم.

السّماء جَلْوَاءً- آسمان صاف و روشن.

رجل‌ أَجْلَى‌- مردى كه جلو سرش كم مو است.

تَجَلِّي‌- چيزى كه ذاتا روشن است، در آيه‌ وَ النَّهارِ إِذا تَجَلَّى‌- 2/ اللّيل) و گاهى تجلّى- با امر و فعل است، مثل‌ فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ‌- 143/ اعراف) و گفته شده، فلان ابن‌ جَلَا[2] يعنى او مشهور است.

[1] شعر از ابو ذؤيب- است كه زنبوران عسل را وصف مى‌كند. إيام و أيام از آم، يام، اياما( باب ضرب) است بمعنى دود كردن در كندوها تا زنبورها دور شوند بتوانند عسل را بر دارند كه در شعر به آن اشاره شده است.

[2] اين عبارت از شعر سحيل بن وثيل- است كه( با مصراع بعدش چنين است).