أَجْمَعُون‌- معرفت و شناسايى را توصيف مى‌كند و نصب دادن آن بصورت (حال) صحيح نيست، مثل آيات: فَسَجَدَ الْمَلائِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ‌- 30/ حجر) و وَ أْتُونِي بِأَهْلِكُمْ أَجْمَعِينَ‌- 93/ يوسف) (در آيه اوّل- أَجْمَعُونَ‌- وصف و بدل از- كُلُّهُمْ‌- است كه در حالت رفع است و در آيه دوّم نيز- أَجْمَعِينَ‌- وصف و بدل از- بِأَهْلِكُمْ‌- است كه مجرور به حرف (ب) بر سر- اهلكم- و در حال جرّ است).

امّا واژه جميع- منصوب به حال است كه از نظر معنى براى تأكيد بكار مى‌رود، مثل آيات: اهْبِطُوا مِنْها جَمِيعاً- 38/ بقره) و فَكِيدُونِي جَمِيعاً- 55/ هود).

ناميدن روز جمعه را، به يوم‌ الجُمُعَة براى گرد آمدن و جمع شدن مردم براى نماز در آن روز است، خداى تعالى گويد: إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى‌ ذِكْرِ اللَّهِ‌- 9/ جمعه).

مسجد الجامع‌- واژه جامع، وصف و صفت مسجد نيست بلكه از نظر كار و زمانى كه جمع كننده مردم براى نماز است آنرا آنطور ناميده‌اند.

قِدْرٌ جِمَاع‌ جَامِع‌- يعنى ديگ بزرگ.

اسْتَجْمَعَ‌ الفرس جريا- آن اسب خود را جمع كرد و بسيار تند و تيز رفت.

معنى جمع شدن هم روشن است يعنى گرد آمدن و فراهم شدن.

ماتت المرأه‌ بِجُمْعٍ‌- وقتى كه زنى در آبستنى مى‌ميرد كه بتصوّر مردن او با فرزندش بجمع گفته مى‌شود.

هى منه‌ بِجُمْعٍ‌- يعنى او دوشيزه است و اين اصطلاح بخاطر جدا نشدن پرده بكارت از اوست يعنى همان حال طبيعيش باقى است و همراه آن است.

ضربه‌ بِجُمْعِ‌ كفّه- انگشتانش را جمع و مشت كرد و باو ضربه زد.

أعطاه من الدّراهم جمع الكفّ- با دو دست پرش باو پول داد.

جَوَامِع‌ (مفرد آن- جَامِعَة) يعنى غل و زنجيرهايى كه پاها و دستها را مى‌بندند و بهم جمع مى‌كند.

جمل‌

: جَمَال‌ يعنى حسن و زيبايى بسيار و بر دو نوع است:

اوّل- آنگونه زيبائى كه ويژه جان و بدن و فعل و كار انسان است.