حُبِرَ فلان- كسيكه آثار جراحت در بدنش باقى است.

الحَبْر- يعنى دانشمند كه جمعش‌ أَحْبَار است اين نامگذارى براى اين است كه آثار علمى دانشمندان در دلها و خاطره‌ها باقى است و آثار و افعال و كردار نيكوشان مورد پيروى و پذيرش قرار مى‌گيرد.

خداى تعالى فرمايد: اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ‌[1]- 31/ توبه).

و بر اين معنى امير المؤمنين (رض) در گفتارش اشاره كرده است، و مى‌گويد:

(العلماء باقون ما بقى الدّهر، أعيانهم مفقودة و آثارهم فى القلوب موجودة).

(دانشمندان تا روزگار باقى است باقيند هر چند كه بدنهاشان در ميان نباشد امّا آثارشان در دلها زنده و موجود است).

خداى عزّ و جلّ گويد: فِي رَوْضَةٍ يُحْبَرُونَ‌- 15/ روم).

يعنى: در بستان شاد خرسندند تا اينكه آثار بخشايش الهى، و نعيمشان بر آنها ظاهر شود.

حبس‌

: الحَبْس‌: يعنى جلوگيرى و ممانعت از شتاب و برخاستن، خداى عزّ و

[1] واژه أحبار- يعنى علماء يهود و رهبان- علماء نصارى هستند- كه در آيه قبل از آيه فوق خداوند مى‌فرمايد: يهوديان گفتند عزيز پسر خدا است و نصارى حضرت مسيح را پسر خدا خواندند اين سخنان ناروا است و اين امّتها احبار و رهبانان را نيز بعد از خداوند اربابان خود قرار دادند و حال اينكه حضرت موسى و حضرت مسيح دستور داده‌اند كه فقط خداى را پرستش كنيد لا إِلهَ إِلَّا هُوَ سُبْحانَهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ‌- 82/ مائده). يعنى اوست خداى واحد و از باورهاى مشركين منزّه است امّا در آيه 24/ مائده، عدّه‌اى از احبار و رهبانان را از شمول موضوع فوق استثناء مى‌كند و مى‌گويد آنها مال مردم را به بيهوده و باطل نمى‌خورند و مانع پرستش خداى نمى‌شوند.

و در آيه 82/ مائده مى‌گويد: نزديكترين امّتها بمؤمنين و مسلمانان، نصارى هستند، زيرا كه كشيشها و رهبانان خدا پرستانى در ميان آنان هستند كه متكبّر نيستند بلكه متواضع و خدا پرستند.

ذلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَ رُهْباناً وَ أَنَّهُمْ لا يَسْتَكْبِرُونَ‌- 82/ مائده) كه مسلّما چنين افرادى با قبول فصل 23 كتاب امثال سليمان كه شرابخوارى را با شدّت قدغن كرده است اينان هرگز از اين دستور سرپيچى نمى‌كنند و به حكمت آن دستورات عمل مى‌كنند.

ازهرى از قول ليث مى‌نويسد حبر و حبر بهر دانشمندى اعمّ از مسلمان و ذمّى اگر اهل كتاب باشند اطلاق مى‌شود و در معنى زيبائى و جمال نيز هست، تحبير- زيبائى خطّ است، تهذيب اللّغه جلد 1 صفحه 34.