: الحَرْب يعنى جنگ كه معروف است اصل
واژه حرب تاراج و غارت و ربودن غنائم در جنگ است، سپس هر تاراجى حرب ناميده شده
اشتقاق معنى حرب- يعنى كارزار و روبودن و خشمگين شدن از مصدر الحرب است.
و قد حُرِبَ- يعنى او (حريب) يا غارت زده شده.
تَحْرِيب- آتش جنگ افروختن است.
رجل مِحْرَب- مرد بسيار جنگجوى، گوئى كه
خود ابزار يا وسيله جنگ است.
حَرْبَة- يعنى خنجر، كه وسيلهاى معروف براى
جنگيدن است، و اصلش بر وزن- فعلة- از حرب- يا حراب- است.
مِحْرابُ المسجد- براى اين گويند كه
1- جايگاه محاربة و مجاهده با شيطان و هواى نفس است.
2- و نيز گفتهاند نامگذارى محراب مسجد براى اين است كه شايسته است
انسان در آنجا از پريشانى خاطر دور و با سرگرمى بامور دنيا در ستيزد.
3- و باز گفتهاند- محراب مسجد- بر اين اساس است كه محراب بيت يا
خانه، صدر مجلس و قسمت بالاى خانه است، سپس اين اصطلاح در باره مسجد بكار رفته و
صدر مسجد محراب ناميده شده است.
4- و همچنين گفتهاند محراب مسجد براى اين گويند كه محراب اساس و
پايه مسجد است و نامى است كه ويژه بالاى مجلس است و آنگاه صدر مجلس و بالاى خانه
را هم محراب ناميدهاند كه تشبيهى از محراب مسجد است گويى كه اين معنى صحيحتر
است، خداى عزّ و جلّ گويد: (يَعْمَلُونَ لَهُ ما
يَشاءُ مِنْ مَحارِيبَ[1] وَ تَماثِيلَ- 13/ سبا).
[1] در قرآن، واژه محراب هم بمعنى كوشك و قصر يا اتاق سكونت و هم
بمعنى عبادتگاه آمده است، آيه فوق در باره كارگزاران و پريانى است كه براى حضرت
سليمان( ع) بناها و عبادتگاه مىساختند كه در آنجا محرابها براى تشويق ديگران به
عبارت و تصاويرى از فرشتگان و پيامبران مىكشيدند كه در حالت قيام و ركوع بودند و
آن تماثيل- يا مجسّمهها از شيشه و بلور يا مس و برنج و يا سنگ مرمر بوده. بگفته
مفسّرين ساختن تماثيل براى آنها مباح بوده چنانكه حضرت عيسى( ع) از گل كبوتر درست.
كرد، و باذن خداى در آن دميد تا پرندهاى شد و معجزه او بود، ولى شيخ طريحى
مىنويسد: كان على يكسر المحاريب اذا رآها فى المسجد يقول كانّها مذابح اليهود-
على( ع) تصاوير و تماثيل را در مساجد محو مىكرد.
و در باره محراب- بمعنى- غرفه و اتاق، آيات 10 و 111/ مريم
است، در باره حضرت زكريّا( ع) كه مىگويد:( فَخَرَجَ عَلى قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرابِ-
10/ مريم) زكريّا( ع) پس از سه روز، روزه سكوت،
بدستور اللّه از كوشك و غرفهاش خارج شد. ابن فارس مىنويسد: المحراب و هو صدر
المسجد و الجمع محاريب و يقولون الغرفه، محراب را غرفه گويند، چنانكه خداى تعالى
فرمود( فَخَرَجَ عَلى
قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرابِ- 10/
مريم) ازهرى شعرى هم در اين معنى محراب بجاى اتاق از امرؤ القيس ذكر مىكند كه: