و (يَحْلِفُونَ‌ بِاللَّهِ ما قالُوا- 74/ توبه).

و (يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنَّهُمْ لَمِنْكُمْ وَ ما هُمْ مِنْكُمْ‌- 56/ توبه).

و (يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَكُمْ لِيُرْضُوكُمْ‌- 62/ توبه).

شي‌ء مُحْلِف‌- چيزى كه انسان را به سوگند و پيمان مى‌كشاند.

كميت‌ مُحْلِف‌- اسبى كه در اصالت و خوبى و سرخ فامى آن ترديد باشد و يكى قسم بخورد كه اصيل است و يكى هم سوگند بخورد كه خوب و سرخ است.

مُحَالَفَة- يعنى سوگند خوردن براى يكديگر و بعدا واژه- محالفة- در معنى ملازمت و پايدارى محض قرار گرفته و گفته شده- حِلْفُ‌ فلان و حَلِيفُهُ‌- هم سوگند و هم پيمان و ملازم او، پيامبر 6 فرمود:

«لا حِلْفَ‌ فى الأسلام»[1].

فلان‌ حَلِيف‌ اللّسان- يعنى او آنقدر بيان و زبانش قاطع است كه گوئى كلامش را با سوگند ادا مى‌كند و مطابق نظر طرف حرف مى‌زند، يا اينكه چيزى از سخنش پنهان نيست، و صريح و تند است.

حَلِيف‌ الفصاحة- يعنى سخنش با فصاحت قرين است.

حلق‌

: الحَلْق‌ يعنى گلو و مجراى غذا و آب، حَلَقَهُ‌: گلويش را بريد و سپس واژه حلق براى چيدن موى و كندن و بريدن آن به كار رفته و گفته‌اند: حَلَقَ‌ شعره- مويش را چيد.

[1] اصل- حلف- چنانكه در متن ذكر شده بمعنى سوگند، و همپيمانى و هميارى و انفاق است ولى قبل از اسلام اين پيمانها براى جنگ با ديگران و فتنه انگيزى بود چنانكه دو قبيله همپيمان مى‌شدند كه عليه قبيله ديگر بجنگند و در غارت اموالشان شريك باشند لذا پيامبر6 اينگونه حلف و پيمان زيانمند را در اسلام نهى فرمود و خداوند هم در قرآن يارى و همپيمانى و اتّفاق را بر اساس نيكى و تقوا بنا نهاده نه بر گناه و غارتگرى، چنانكه امروز هم ابر قدرتهاى استعمارگر چنان پيمانهايى سود طلبانه عليه يكديگر، و ساير ملّت‌ها مى‌بندند، ولى قرآن مى‌فرمايد:

( تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‌ وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ‌- 2/ مائده) بر اساس نيكى و تقوى پيمان ببنديد و بر گناه و دشمنى پيمان نبنديد.

حلف الفضول- هم براى يارى كلّ ستمديدگان بوده نه قومى، و قبيله‌اى.