ألحق اللّه به‌ الحُوبَة[1]- يعنى خدا او را نيازمند ساخت و مسكنتش رساند كه حقيقتش نياز و مسكنتى است كه صاحبش را به گناه وا مى‌دارد.

مى‌گويد: بات فلان‌ بِحِيبَةِ سوء- يعنى شب را به حالت بدى گذراند و نيز:

الحَوْبَاء- يعنى نفس، و حقيقتش نفسى است كه مرتكب گناه مى‌شود كه وصفش را خداى تعالى چنين فرموده:

(إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ- يوسف/ 53).

حوت‌

: خداى تعالى گويد: (نَسِيا حُوتَهُما- كهف/ 61) (ماهى خويش را فراموش كردند).

(فَالْتَقَمَهُ‌ الْحُوتُ‌- صافات/ 142) (آن ماهى او را فرو برد و خورد).

حوت- ماهى عظيم و بزرگى است، آيه (إِذْ تَأْتِيهِمْ‌ حِيتانُهُمْ‌ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً- اعراف/ 163) يعنى وقتى كه ماهيانشان در شنبه‌ها بر روى آب روان بودند و مى‌آمدند،

[1] عبارت فوق كه غير مستقيم گناه افراد را در اثر مسكنت و نياز آن هم از جانب خداى و در آن عبارت عاميانه بيان شده، يكى از سخنان بى‌دليل و بى‌اساس جبريّون و اشاعره است كه اصرار دارند از انسان سلب اراده كنند نيز ستمگران و گناهكاران را به گونه‌اى تبرئه و اعمالشان را توجيه نمايند بدون اينكه هزاران استثناء را همانند أبو ذرهاى تاريخ در نظر بگيرند كه با تمام مسكنت و نياز شاخص پرهيزكارى و حقّ خواهى بوده‌اند چنان عقيده‌اى جبرى و بى‌پايه همواره مناسب حال خلفاى جور پيشه و مردان عيّاش و مى خواره بوده كه شعرايى هم مانند- اخطل و ابو نؤاس با همان مهملات بر خوان جبّاران ريزه خوارى مى‌كردند و به حقيقت اگر اشعريها و قدريها در تاريخ اسلام نمى‌بودند شكوفايى عملى اسلام با حوادثى مانند- محنّه- و بحثهاى متعصّبانه ظالم پسند آلوده و متشنّج نمى‌گشت و ظلم و ستم براى هميشه محكوم مى‌شد و ديگر يزيد با استدلال جاهلانه آيات قرآن را به طور مجرّد معنى نمى‌كرد كه خود را محقّ و حسين بن على( ع) را به مسكنت معرّفى كند. امّا افسوس كه همين ضرب المثلها و اصطلاحات عاميانه و احيانا شعارهايى مأيوس كننده و كج انديشانه كه نمونه‌اش رباعيّات منسوب به خيّام است رواج يافته گر چه آن رباعيّات هم ترجمه بد انديشيهاى بعضى از شعراى بى‌تقوى است و امروز در كشورهاى اسلامى اين آواز خوانها و مطرب و ميخواره‌ها و دلقكها و ستمگران به وجود نمى‌آمدند بلكه به حقيقت توجّه مى‌شد كه خداى مى‌گويد:

( وَ ما ظَلَمْناهُمْ وَ لكِنْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ‌- يونس/ 101) خداوند، به بندگان ستم نمى‌كند بلكه اين مردمند كه خود ستمگرند و( إِنَّ اللَّهَ لا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئاً و( وَ لا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَداً- كهف/ 49). پس عبارت- الحقّ اللّه به الحوبه- از اساس غلط است.