كتاب- خ‌

خبت‌

: الخَبْت‌ يعنى زمين سفت و سخت و قابل اطمينان.

أَخْبَتَ‌ الرّجل قصد رفتن و ماندن آنجا را نمود يا آنجا فرود آمد، مثل: أسهل- يعنى قصد رفتن بزمين نرم و- أنجد قصد رفتن بزمين مرتفع و بلند، سپس مصدر- الإِخْبَات‌- در معنى نرمخويى و تواضع و فروتنى بكار رفته است.

خداى تعالى گويد: (وَ أَخْبَتُوا إِلى‌ رَبِّهِمْ‌- 23/ هود) (بپروردگارشان فروتنند).

و آيه: وَ بَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ‌- 34/ حجّ) يعنى فروتنان را مژده ده، و مثل كسانى هستند كه در آيه (لا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِهِ‌- 206/ اعراف) بيان شده‌اند:

و آيه (فَتُخْبِتَ‌ لَهُ قُلُوبُهُمْ‌- 54/ حجّ) يعنى دلهاشان نرم و خاشع شد.

معنى إخبات- در اينجا نزديك بمعنى- هبوط- است كه خداى فرمايد:

(وَ إِنَّ مِنْها لَما يَهْبِطُ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ‌[1]- 74/ بقرة).

[1] اشاره بآيه‌اى است كه در آغاز آيه آنها را از قساوت بسنگهاى سخت بلكه سخت‌تر از آنها تشبيه مى‌كند مى‌گويد پاره‌اى سنگها هستند كه شكافته مى‌شوند و جويهاى آب از آنها روان گردد و پاره‌اى نيز بر طبق سنّت، و ناموس الهى بهامون مى‌افتند و در پايان آيه مى‌فرمايد:( وَ مَا اللَّهُ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ‌- 74/ بقره) يعنى خدا از كردارتان ناآگاه نيست پس بگفته زيبا، و برداشت علمى و قرآنى راغب ; كسانيكه از عبادت و پرستش اللّه روى بر نمى‌تابند و استكبار نمى‌ورزند دلهاشان متواضع و خودشان نرمخويند مانند سنگهايى كه با حكمت الهى همواره در ذكر و تسبيحند، بگفته مولوى: